پـيـشـگـفـتـار
بـنـشـتـه ى الـفـبـايــى
، خــوانــدن و نــوشـتـن را آسـان
و سـرراسـت كـرده ، بـه خــوانـنــده
ايــن اجـازه را مـيــدهـد كـه
امـلـاى واژه هـا را بـر پـايـه
ى فـراگــويـشـشـان بـگــذارد
. الـفـبـاى پـارســى جـهـانــى
و روشـهـايـش بـر چــونـيـن بـنـشـتـه
يــى بـنـيـاد نـهـاده شـده انـد
. آمـاجـهـاى دبـيــره ى پـارســى
جـهـانــى در زيــر نـمــودارنــد:
- فـراهـم كـردن دبـيــره
يــى واجــى ، روشـن ، سـاده
، و هـمـسـاز بـر پـايـه ى لـاتـيـن
، بـراى زبـان پـارســى.
- خــوانــدن و نــوشـتـن
زبـان پـارســى را در دسـتــرس
بـيـشـتـر كـاربـران ، از هـر
كـشــور و بـا هـر پـايـه ى آمــوزشــى
، بـگــذارد.
دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى
دبـيــره ايـسـت واجــى بـر پـايـه
ى لـاتـيـن كـه بـراى سـاده كـردن
خــوانــدن و نــوشـتـن پـارســى
ويــراسـتـه شـده اسـت . ايـن
دبـيــره بـا پـيــوسـتـن الـفـبـاى
لـاتـيـن بـا چـنـد نــويـسـه
ى ويــژه ، و چـنـد روش امـلـاى
سـاده بـراى دريـافـت هـمـگـانــى
زبـان پـارســى سـاخـتـه شـده
اسـت.
بـنــداشـتـهـا

بـنــداشـتـهـاى پـنـجـگـانـه
ى دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى:
۱. دبـيــره بـايـد زاور
زبـان پـارســى بـاشـد ، نـه
بـر عـكـس . زاور هـيـچ زبـان
ديـگـرى نـبـايـد بـاشـد.
۲. الـفـبـا و شـمـاره
هـا بـايـد تـنـهـا بـه لـاتـيـن
بــوده ، و نـمـادهـاى ديـگـر
نـيــز اگـر نـيـازى بــود بـه
كـار گــرفـتـه شـونـد.
۳. سـادگــى و آسـانــى
بـه كـار بـردن . دبـيــره بـايـد
بـراى بـازنــويـســى بـيـشـتـر
آواهـاى پـارســى بـه كـار رفـتـه
و تـنـهـا كـمـيـنـه يــى نـمـاد
، نــويـسـه ، و روش امـلـايــى
را ، تـا آنـجـا كـه امـكـانـپــذيــر
اسـت ، در بـر بـگـيــرد.
۴. هـر نــويـسـه ى
الـفـبـا تـنـهـا بـايـد نـمـايـانـگـر
يـك آواى زبـان پـارســى بـاشـد
. هـر آواى ويــژه ى پـارســى
بـايـد تـنـهـا بـا يـك نــويـسـه
ى الـفـبـا نـگـاشـتـه شـود.
۵. روشـهـا و آيـيـنـهـاى
امـلـايــى بـايـد بـا فـراگــويـشـهـا
و روانــى زبـان پـارســى هـمـسـاز
و هـمـاهـنـگ بــوده ، و هـيـچ
گــونـه نـاسـازگـارى بـا آنـان
نـداشـتـه بـاشـنـد.
الـفـبـا

دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى
بـر پـايـه ىبـنــداشـتـهـا بـالـا
بـا افــزودن ۳ نــويـسـه ى زبـردار
و يـك نـمـاد بـه الـفـبـاى لـاتـيـن
، سـاخـتـه شـده اسـت . در زيــر
سـه نــويـسـه ى زبـردار و يـك
نـمـاد نـمــودارنــد:
۱
 â
۲
Š
۳ Ž
۴ '
ايـن نــويـسـه هـا بـرگـزيــده
شـده انـد چــون در بـسـيـارى
از كـلـكـهـا وجــود داشـتـه
و در بـسـيـارى الـفـبـاهـاى
واجــى رواج دارنـد.
يـاد آورى: [اگـر كـلـك
، رويـه ى كـلـيـد
(كـيـبـرد) پـارســى جـهـانــى
، يـا نــويـسـه هـاى زبـردار
مـوجــود نـبــود]
- دسـتــرســى بـه نــويـسـه
هـاى Â
و â
، از راه بـه كـار گــذاشـتـن
رويـه ى كـلـيـد "International"
و زدن كـلـيـد "^"
و سـپـس A و a ، مـيـبـاشـد.
- بـنــداشـت شـمـاره ى
۴ را مـيـتـوان بـه كـنـار
گــذاشـت ، و نــويـسـه هـاى
دوگـانـه ى Sh
و sh
را جـايـگـزيـن Š
و
كـرد . هـمـيـنـجــور نــويـسـه
هـاى دوگـانـه ى Zh
و zh
را بـه جـاى Ž
و
نـشـانـد.
|
در زيــر الـفـبـاى پـارســى
جـهـانــى بـا نـمــونـه هـايــى
از واژه هـاى پـارســى و انـگـلـيـســى
يـافـتـه مـيـشـود :
نــويـسـه
|
در پـارســى
|
در انـگـلـيـســى
|
A a
|
abr
|
abroad
|
 â
|
âb
|
father
|
B b
|
bad
|
bad
|
C c
|
cerâ
|
china
|
D d
|
dar
|
door
|
E e
|
deh
|
egg
|
F f
|
barf
|
foot
|
G g
|
gu
|
gate
|
H h
|
honar
|
hen
|
I i
|
injâ
|
deed
|
J j
|
jân
|
jam
|
K k
|
kojâ
|
key
|
L l
|
lab
|
lip
|
M m
|
man
|
man
|
N n
|
nân
|
nail
|
O o
|
to
|
four
|
P p
|
pâ
|
pool
|
Q q
|
qâz
|
"gh"
|
R r
|
raft
|
roof
|
S s
|
susk
|
soap
|
Š
|
omâ
|
ship
|
T t
|
taxt
|
tear
|
U u
|
dur
|
blue
|
V v
|
vâm
|
verb
|
W w
|
now
|
low
|
X x
|
xub
|
Loch Ness
|
Y y
|
yâd
|
yes
|
Z z
|
zud
|
zoo
|
Ž
|
arf
|
treasure
|
'
|
Sa'di
|
dad
|
در زيــر
هـمـگـردان پــارســى-عـربــى
بـه پـارســى جـهـانــى نـمــودار
اسـت: 
روشـهـا و
شـيــوه هـاى امـلـا 
روشـهـا و شـيــوه هـاى دهـگـانـه
ى امـلـاى پـارســى جـهـانــى:
۱. نــويـسـه ى پـيــونـد
e در nâme
man ، بـايـد هـمـيـشـه پـيــوسـتـه
بـه نـامــواژه يــى كـه دنـبـال
آن مـيـيـايـد نــوشـتـه شـود
. در زيــر نـمــونـه هـايــى
از امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى
درسـت آن آورده شـده اسـت:
نـادرسـت
|
درسـت
|
nâm e man
|
nâme man
|
nâm-e man
|
nâm-e-man
|
nâm'e man
|
هـمـيـن روش بـايـد در مـوردى
كـه نـامــواژه بـا واكـه پـايـان
مـيـگـيــرد ، مـانـنـد nâmeye
man بـه كـار بـسـتـه شـود . بـه
نــويـسـه ى افــزوده شـده ى y
نـيـاز اسـت بـه خـاطــر واكـه
ى پـايـانــى e در ye
. nâme
بـايـد هـمـيـشـه بـه nâme
پـيــوسـتـه بـاشـد ، نـه جـدا
. در زيــر چـنـد نـمــونـه از
امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى
درسـت آن آورده شـده اسـت
:
نـادرسـت
|
درسـت
|
nâme ye man
|
nâmeye man
|
nâme-ye man
|
nâme-ye-man
|
nâme'ye man
|
۲. هـمـان روشـهـاى امـلـاى
e در بـاره ى o
نـيــز بـايـد بـه كـار بـسـتـه
شـونـد . در زيــر چـنـد نـمــونـه
از امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى
درسـت abo
ruz آورده شـده اسـت: 
نـادرسـت
|
درسـت
|
ab
o ruz
|
abo
ruz
|
ab-o
ruz
|
ab-o-ruz
|
ab'o
ruz
|
هـنـگـامــى كـه واژه ى پـيـش
از o بـا واكـه پـايـان يـابـد
، نــويـسـه ى v مـيـان آن
د و بـايـد جـاى بـگـيــرد ، مـانـنــد
nâmevo kâqaz.
در زيــر چـنـد نـمــونـه از امـلـاهـاى
نـادرسـت و امـلـاى درسـت آن آورده
شـده اسـت :
نـادرسـت
|
درسـت
|
nâme vo
kâqaz
|
nâmevo
kâqaz
|
nâme-vo
kâqaz
|
nâme-vo-kâqaz
|
nâme'vo
kâqaz
|
۳. روش روشـن و آشـكـار در بـاره
ى پـيـشـاونــدهـا و پـســونــدهـا
. ايـنـهـا بـايـد هـمـيـشـه بـه
واژه هـايــى كـه بـه كـار بـسـتـه
مـيـشـونـد پـيــوسـتـه نــوشـتـه
گـردنـد . بـراى نـمــونـه:
نـادرسـت
|
درسـت
|
be xor
|
bexor
|
mi-daham
|
midaham
|
ket zâr
|
ketzâr
|
tan-dis
|
tandis
|
nâ
câr
|
nâcâr
|
ne midaham
|
nemidaham
|
farhang-hâ
|
farhanghâ
|
در بـرخــى از مـوردهـا كـه
پـيـشــونـد بـا واكـه پـايـان
مـيـگـيــرد ، و واژه ى دنـبـالــى
نـيــز بـا واكـه آغـاز مـيـگـردد
، بـايـد نــويـسـه ى y
را مـيـان آن د و افــزود
. ايــن روش پـيـشـنـهـاديـسـت
. بـراى نـمــونـه:
پـيـشـنـهـاد
نـمـيـشـود
|
پـيـشـنـهـاد
مـيـشـود
|
biâvar
|
biyâvar
|
miâmad
|
miyâmad
|
در پـاره يــى مـوردهـا كـه
پـســونـد بـا واكـه آغـاز مـيـگـردد
، و دنـبـال واژه يــى كـه بـا
واكـه پـايـان مـيـابـد قـرار
دارد ، نــويـسـه ى y
مـيـان هـرد و بـايـد جـايـگـيــر
شـود . ايــن روش پـيـشـنـهـاديـسـت
. بـراى نـمــونـه :
پـيـشـنـهـاد
نـمـيـشـود
|
پـيـشـنـهـاد
مـيـشـود
|
Orupâi
|
Orupâyi
|
kârâi
|
kârâyi
|
siom
|
siyom
|
نـمــونـه هـايــى از اسـتـثـنـاهـاى
روش بـالـا:
نـادرسـت
|
درسـت
|
seom
|
sevom
|
xordeyam
|
xordeam
|
kardeyand
|
kardeand
|
ode-id
|
odeid
|
مـيـانــونــدهـا بـايـد
هـمـيـشـه چـسـبـيــده بـه هـر
د و واژه نــوشـتـه شـونــد:
نـادرسـت
|
درسـت
|
gerd â
gerd
|
gerdâgerd
|
cak-â-cak
|
cakâcak
|
rangâ
rang
|
rangârang
|
gofto gu
|
goftogu
|
۴. در زيــر چـنـد نـمــونـه
از امـلـاى فـعـلـهـا:
نـادرسـت
|
درسـت
|
kârkardan
|
kâr
kardan
|
dur-odan
|
dur odan
|
و زمـانـهـاى دسـتــورى نـشـان
داده مـيـشـونــد :
نـادرسـت
|
درسـت
|
xâhamxord
|
xâham
xord
|
xordeast
|
xorde ast
|
xorde-bâad
|
xorde bâad
|
be tavân
raft
|
betavân
raft
|
۵. بـا ايــن كـه فـعـلـهـاى
سـاخـتـه شـده از چـنـد واژه ،
چــون bâz
dâtan
، از هـم جـدا نـمــودار مـيـشـونـد
، نـامــواژه ى وابـسـتـه بـه
آن فـعـل ، bâzdât
، بـايـد سـر هـم نــوشـتـه شـود
. در زيــر چـنـد نـمــونـه از
فـعـلـهـا و نـامــواژه هـاى
وابـسـتـه بـه آنـان نـشـان داده
شـده انــد :
فـعـل
|
نـامــواژه
|
gerdeham âmadan
|
gerdehamâyi
|
sepâs
gozârdan
|
sepâsgozâri
|
۶. نـامــواژه هـايــى كـه
از د و يـا چـنـد نـامــواژه سـاخـتـه
شـده انـد بـايـد پـيــوسـتـه
نــوشـتـه شـونـد . بـراى نـمــونـه:
نـادرسـت
|
درسـت
|
otor morq
|
otormorq
|
gâv-mi
|
gâvmi
|
otor-gâv-palang
|
otorgâvpalang
|
pil'morq
|
pilmorq
|
۷. صـفـت و نـامــواژه ى دنـبـالـيـش
بـايـد سـر هـم نــوشـتـه شـونـد
. بـراى نـمــونـه: 
نـادرسـت
|
درسـت
|
pir zan
|
pirzan
|
vâlâ-gohar
|
vâlâgohar
|
dur'andi
|
durandi
|
۸. اكـنــون آيـيـنـهـايــى
دربـاره ى نــويـسـه ى w. نــويـسـه
ى w هـمـيـشـه پـس از نــويـسـه
ى o پـديــدار مـيـگـردد ،
هـمـچــون در واژه ى now. هـرگــز
دنـبـال w نـبـايـد واكـه
يــى جـاى بـگـيــرد . اگـر واكـه
يــى بـه دنـبـال w بـاشـد
، آن را بـه v تـبــديـل مـيـكـنـد
. مـانـنــد:
نـادرسـت
|
درسـت
|
nowin
|
novin
|
xosrowo irin
|
xosrovo irin
|
xosrowân
|
xosrovân
|
تـنـهـا اسـتـثـنـا هـنـگـامــى
اسـت كـه د و يـا چـنـد واژه بـاهـم
بـپـيــونــدنـد ، هـمـچــون
در واژه ى now-âmuz. در ايــن
مـورد w و نــويـسـه ى دنـبـالـش
بـا نـمـاد (-) از يـكــديـگـر
جـدا نـمــودار مـيـشـونـد . مـانـنــد:
نـادرسـت
|
درسـت
|
now-zâd
|
nowzâd
|
nowâvar
|
now-âvar
|
partow afân
|
partow-afân
|
۹. آيـيـن نـمـايـش واژه ى
"ast". هـنـگـامــى كـه واژه
ى "ast" بـه دنـبـال واژه يــى
كـه بـا واكـه پـايـان مــى يـابـد
جـاى گـيــرد ، نــويـسـه ى آغـازيـن
"a" را از دسـت داده و بـه واژه
ى پـيـشـيـن مـيـپـيــونــدد
. مـانـنــد: 
نـادرسـت
|
درسـت
|
ki st
|
kist = ki ast
|
kojâ-st
|
kojâst = kojâ ast
|
۱۰. نـمـاد ( ' ) تـنـهـا در بـرخــى
از وامــواژه هـاى عـربــى رخ
مـيــدهـد . آيـيـنـهـاى وابـسـتـه
بـه ايــن نـمـاد:
ا) ايـن نـمـاد تـنـهـا در
پـايـان يـا مـيـان واژه پـديــدار
مـيـگـردد ، و هـرگــز در آغـاز
نـمــودار نـمـيـشـود . مـانـنــد
:
نـادرسـت
|
درسـت
|
ali'
|
ali
|
ebâdat'
|
ebâdat
|
ب) در مـيـان واژه هـمـيـشـه
پـس از يـك هـمـخــوان و پـيـش
از يـك واكـه جـاى مـيـگـيــرد
. مـانـنــد: 
نـادرسـت
|
درسـت
|
masul
|
mas'ul
|
sa'âdat
|
saâdat
|
jâme'e
|
jâmee
|
rafi'i
|
rafii
|
تـنـهـا اسـتـثـنـا هـنـگـامــى
اسـت كـه پـيـشــونــدى كـه بـا
هـمـخــوان آغـاز مـيـشـود بـه
واژه يــى كـه بـا ايــن نـمـاد
پـايـان مـيـابـد بـپـيــونــدد
. بـراى نـمــونـه:
am'hâ = am' + -hâ
يـا
am'dân = am' + -dân .
پ) در مـوردى كـه ايــن نـمـاد
پـس از يـك واكـه پـديــدار گـردد
، واكـه ى كــوتـاه را بـه بـلـنـد
تـبــديـل مـيـكـنـد . بـراى نـمــونـه
، ba'd . واكـه ى "a" بـلـنـد
اسـت . بـر خـلـاف آن "a" در bad
، بــى نـمـاد ، كــوتـاه فـراگـفـتـه
مـيـشـود . هـنـگـامــى كـه ايــن
نـمـاد پـس از هـمـخــوانــى
جـاى گـيــرد ، بــاعــث ايـجـاد
مـكـث در فـراگــويـش مـيـشـود.
ت) اگـر ايــن نـمـاد در پـايـان
واژه و پـس از يـك واكـه جـاى گـيــرد
، فـراگـفـتـه نـشـده و خـامــوش
خــواهـد مـانـد . مـانـنــد,
'am . تـنـهـا انـگـيــزه ى نــوشـتـن
ايــن نـمـاد در ايــن مـورد بـراى
ايــن اسـت كـه امـكـان دارد پـيـش
از واژه يـا پـســونــدى كـه بـا
واكـه آغـاز مـيـشـود جـاى بـگـيــرد
. بـراى نـمــونـه ، am'o gol. چـنـد
نـمــونـه ى ديـگـر:
نـادرسـت
|
درسـت
|
amo gol
|
am'o gol
|
'entahâ
|
entahâ
|
ajzâ'e badan
|
ajzâye badan
|
'rafi
|
rafi
|
پـيـشـنـهـاد مـيـشـود كـه
بـراى سـاده سـازى ، ايــن نـمـاد
بـيـفـتـد ، اگـر در پـايـان واژه
پـس از واكـه يــى جـاى بـگـيــرد
. 
|