UniPers ALL THE WAY!
 
دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى
نــويـسـه هـاى الـفـبـا بـراى آواهـاى گـفـتـار ويــراسـتـه شـده انـد
 
بـنـشـتـه ى الـفـبـايــى
View this page in English
View this page in UniPers

پـيـشـگـفـتـار
بـنــداشـتـهـا
الـفـبـا
روشـهـا و شـيــوه هـاى امـلـا
چــرا دبـيــره ى نــو را بـه كـار بـبـريـم ؟
كـلـكـهـا
كـيـبـرد
چـكـامـه هـاى پـارســى بـه دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى

پـيـشـگـفـتـار T O P

بـنـشـتـه ى الـفـبـايــى ، خــوانــدن و نــوشـتـن را آسـان و سـرراسـت كـرده ، بـه خــوانـنــده ايــن اجـازه را مـيــدهـد كـه امـلـاى واژه هـا را بـر پـايـه ى فـراگــويـشـشـان بـگــذارد . الـفـبـاى پـارســى جـهـانــى و روشـهـايـش بـر چــونـيـن بـنـشـتـه يــى بـنـيـاد نـهـاده شـده انـد . آمـاجـهـاى دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى در زيــر نـمــودارنــد:

  • فـراهـم كـردن دبـيــره يــى واجــى ، روشـن ، سـاده ، و هـمـسـاز بـر پـايـه ى لـاتـيـن ، بـراى زبـان پـارســى.
  • خــوانــدن و نــوشـتـن زبـان پـارســى را در دسـتــرس بـيـشـتـر كـاربـران ، از هـر كـشــور و بـا هـر پـايـه ى آمــوزشــى ، بـگــذارد.

دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى دبـيــره ايـسـت واجــى بـر پـايـه ى لـاتـيـن كـه بـراى سـاده كـردن خــوانــدن و نــوشـتـن پـارســى ويــراسـتـه شـده اسـت . ايـن دبـيــره بـا پـيــوسـتـن الـفـبـاى لـاتـيـن بـا چـنـد نــويـسـه ى ويــژه ، و چـنـد روش امـلـاى سـاده بـراى دريـافـت هـمـگـانــى زبـان پـارســى سـاخـتـه شـده اسـت.

بـنــداشـتـهـا T O P

بـنــداشـتـهـاى پـنـجـگـانـه ى دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى:

۱. دبـيــره بـايـد زاور زبـان پـارســى بـاشـد ، نـه بـر عـكـس . زاور هـيـچ زبـان ديـگـرى نـبـايـد بـاشـد.
۲. الـفـبـا و شـمـاره هـا بـايـد تـنـهـا بـه لـاتـيـن بــوده ، و نـمـادهـاى ديـگـر نـيــز اگـر نـيـازى بــود بـه كـار گــرفـتـه شـونـد.
۳. سـادگــى و آسـانــى بـه كـار بـردن . دبـيــره بـايـد بـراى بـازنــويـســى بـيـشـتـر آواهـاى پـارســى بـه كـار رفـتـه و تـنـهـا كـمـيـنـه يــى نـمـاد ، نــويـسـه ، و روش امـلـايــى را ، تـا آنـجـا كـه امـكـانـپــذيــر اسـت ، در بـر بـگـيــرد.
۴. هـر نــويـسـه ى الـفـبـا تـنـهـا بـايـد نـمـايـانـگـر يـك آواى زبـان پـارســى بـاشـد . هـر آواى ويــژه ى پـارســى بـايـد تـنـهـا بـا يـك نــويـسـه ى الـفـبـا نـگـاشـتـه شـود.
۵. روشـهـا و آيـيـنـهـاى امـلـايــى بـايـد بـا فـراگــويـشـهـا و روانــى زبـان پـارســى هـمـسـاز و هـمـاهـنـگ بــوده ، و هـيـچ گــونـه نـاسـازگـارى بـا آنـان نـداشـتـه بـاشـنـد.

الـفـبـا T O P

دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى بـر پـايـه ىبـنــداشـتـهـا بـالـا بـا افــزودن ۳ نــويـسـه ى زبـردار و يـك نـمـاد بـه الـفـبـاى لـاتـيـن ، سـاخـتـه شـده اسـت . در زيــر سـه نــويـسـه ى زبـردار و يـك نـمـاد نـمــودارنــد:

۱ Â â
۲ Š š
۳ Ž ž
۴ '

ايـن نــويـسـه هـا بـرگـزيــده شـده انـد چــون در بـسـيـارى از كـلـكـهـا وجــود داشـتـه و در بـسـيـارى الـفـبـاهـاى واجــى رواج دارنـد.

يـاد آورى: [اگـر كـلـك ، رويـه ى كـلـيـد (كـيـبـرد) پـارســى جـهـانــى ، يـا نــويـسـه هـاى زبـردار مـوجــود نـبــود]

  • دسـتــرســى بـه نــويـسـه هـاى Â و â ، از راه بـه كـار گــذاشـتـن رويـه ى كـلـيـد "International" و زدن كـلـيـد "^" و سـپـس A و a ، مـيـبـاشـد.
  • بـنــداشـت شـمـاره ى ۴ را مـيـتـوان بـه كـنـار گــذاشـت ، و نــويـسـه هـاى دوگـانـه ى Sh و sh را جـايـگـزيـن Š و š كـرد . هـمـيـنـجــور نــويـسـه هـاى دوگـانـه ى Zh و zh را بـه جـاى Ž و ž نـشـانـد.

در زيــر الـفـبـاى پـارســى جـهـانــى بـا نـمــونـه هـايــى از واژه هـاى پـارســى و انـگـلـيـســى يـافـتـه مـيـشـود :

نــويـسـه
در پـارســى
در انـگـلـيـســى

A a

abr

abroad

 â

âb

father

B b

bad

bad

C c

cerâ

china

D d

dar

door

E e

deh

egg

F f

barf

foot

G g

g

gate

H h

honar

hen

I i

injâ

deed

J j

jân

jam

K k

kojâ

key

L l

lab

lip

M m

man

man

N n

nân

nail

O o

to

four

P p

pâ

pool

Q q

qâz

"gh"

R r

raft

roof

S s

susk

soap

Š š

šomâ

ship

T t

taxt

tear

U u

dur

blue

V v

vâm

verb

W w

now

low

X x

xub

Loch Ness

Y y

yâd

yes

Z z

zud

zoo

Ž ž

žarf

treasure

'
Sa'di
dad

در زيــر هـمـگـردان پــارســى-عـربــى بـه پـارســى جـهـانــى نـمــودار اسـت: T O P

روشـهـا و شـيــوه هـاى امـلـا T O P

روشـهـا و شـيــوه هـاى دهـگـانـه ى امـلـاى پـارســى جـهـانــى:

۱. نــويـسـه ى پـيــونـد e در nâme man ، بـايـد هـمـيـشـه پـيــوسـتـه بـه نـامــواژه يــى كـه دنـبـال آن مـيـيـايـد نــوشـتـه شـود . در زيــر نـمــونـه هـايــى از امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى درسـت آن آورده شـده اسـت:

نـادرسـت
درسـت
nâm e man
nâme man
nâm-e man
nâm-e-man
nâm'e man

هـمـيـن روش بـايـد در مـوردى كـه نـامــواژه بـا واكـه پـايـان مـيـگـيــرد ، مـانـنـد nâmeye man بـه كـار بـسـتـه شـود . بـه نــويـسـه ى افــزوده شـده ى y نـيـاز اسـت بـه خـاطــر واكـه ى پـايـانــى e در ye . nâme بـايـد هـمـيـشـه بـه nâme پـيــوسـتـه بـاشـد ، نـه جـدا . در زيــر چـنـد نـمــونـه از امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى درسـت آن آورده شـده اسـت :

نـادرسـت
درسـت
nâme ye man
nâmeye man
nâme-ye man
nâme-ye-man
nâme'ye man

۲. هـمـان روشـهـاى امـلـاى e در بـاره ى o نـيــز بـايـد بـه كـار بـسـتـه شـونـد . در زيــر چـنـد نـمــونـه از امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى درسـت šabo ruz آورده شـده اسـت: T O P

نـادرسـت
درسـت
šab o ruz
šabo ruz
šab-o ruz
šab-o-ruz
šab'o ruz

هـنـگـامــى كـه واژه ى پـيـش از o بـا واكـه پـايـان يـابـد ، نــويـسـه ى v مـيـان آن د و بـايـد جـاى بـگـيــرد ، مـانـنــد nâmevo kâqaz. در زيــر چـنـد نـمــونـه از امـلـاهـاى نـادرسـت و امـلـاى درسـت آن آورده شـده اسـت :

نـادرسـت
درسـت
nâme vo kâqaz
nâmevo kâqaz
nâme-vo kâqaz
nâme-vo-kâqaz
nâme'vo kâqaz

۳. روش روشـن و آشـكـار در بـاره ى پـيـشـاونــدهـا و پـســونــدهـا . ايـنـهـا بـايـد هـمـيـشـه بـه واژه هـايــى كـه بـه كـار بـسـتـه مـيـشـونـد پـيــوسـتـه نــوشـتـه گـردنـد . بـراى نـمــونـه:

نـادرسـت
درسـت
be xor
bexor
mi-daham
midaham
kešt zâr
keštzâr
tan-dis
tandis
nâ câr
nâcâr
ne midaham
nemidaham
farhang-hâ
farhanghâ

در بـرخــى از مـوردهـا كـه پـيـشــونـد بـا واكـه پـايـان مـيـگـيــرد ، و واژه ى دنـبـالــى نـيــز بـا واكـه آغـاز مـيـگـردد ، بـايـد نــويـسـه ى y را مـيـان آن د و افــزود . ايــن روش پـيـشـنـهـاديـسـت . بـراى نـمــونـه: T O P

پـيـشـنـهـاد نـمـيـشـود
پـيـشـنـهـاد مـيـشـود
biâvar
biyâvar
miâmad
miyâmad

در پـاره يــى مـوردهـا كـه پـســونـد بـا واكـه آغـاز مـيـگـردد ، و دنـبـال واژه يــى كـه بـا واكـه پـايـان مـيـابـد قـرار دارد ، نــويـسـه ى y مـيـان هـرد و بـايـد جـايـگـيــر شـود . ايــن روش پـيـشـنـهـاديـسـت . بـراى نـمــونـه :

پـيـشـنـهـاد نـمـيـشـود
پـيـشـنـهـاد مـيـشـود
Orupâi
Orupâyi
kârâi
kârâyi
siom
siyom

نـمــونـه هـايــى از اسـتـثـنـاهـاى روش بـالـا:

نـادرسـت
درسـت
seom
sevom
xordeyam
xordeam
kardeyand
kardeand
šode-id
šodeid

مـيـانــونــدهـا بـايـد هـمـيـشـه چـسـبـيــده بـه هـر د و واژه نــوشـتـه شـونــد:

نـادرسـت
درسـت
gerd â gerd
gerdâgerd
cak-â-cak
cakâcak
rangâ rang
rangârang
gofto gu
goftogu

۴. در زيــر چـنـد نـمــونـه از امـلـاى فـعـلـهـا: T O P

نـادرسـت
درسـت
kârkardan
kâr kardan
dur-šodan
dur šodan

و زمـانـهـاى دسـتــورى نـشـان داده مـيـشـونــد :

نـادرسـت
درسـت
xâhamxord
xâham xord
xordeast
xorde ast
xorde-bâšad
xorde bâšad
be tavân raft
betavân raft

۵. بـا ايــن كـه فـعـلـهـاى سـاخـتـه شـده از چـنـد واژه ، چــون bâz dâštan ، از هـم جـدا نـمــودار مـيـشـونـد ، نـامــواژه ى وابـسـتـه بـه آن فـعـل ، bâzdâšt ، بـايـد سـر هـم نــوشـتـه شـود . در زيــر چـنـد نـمــونـه از فـعـلـهـا و نـامــواژه هـاى وابـسـتـه بـه آنـان نـشـان داده شـده انــد :

فـعـل
نـامــواژه
gerdeham âmadan
gerdehamâyi
sepâs gozârdan
sepâsgozâri

۶. نـامــواژه هـايــى كـه از د و يـا چـنـد نـامــواژه سـاخـتـه شـده انـد بـايـد پـيــوسـتـه نــوشـتـه شـونـد . بـراى نـمــونـه:

نـادرسـت
درسـت
šotor morq
šotormorq
gâv-miš
gâvmiš
šotor-gâv-palang
šotorgâvpalang
pil'morq
pilmorq

۷. صـفـت و نـامــواژه ى دنـبـالـيـش بـايـد سـر هـم نــوشـتـه شـونـد . بـراى نـمــونـه: T O P

نـادرسـت
درسـت
pir zan
pirzan
vâlâ-gohar
vâlâgohar
dur'andiš
durandiš

۸. اكـنــون آيـيـنـهـايــى دربـاره ى نــويـسـه ى w. نــويـسـه ى w هـمـيـشـه پـس از نــويـسـه ى o پـديــدار مـيـگـردد ، هـمـچــون در واژه ى now. هـرگــز دنـبـال w نـبـايـد واكـه يــى جـاى بـگـيــرد . اگـر واكـه يــى بـه دنـبـال w بـاشـد ، آن را بـه v تـبــديـل مـيـكـنـد . مـانـنــد:

نـادرسـت
درسـت
nowin
novin
xosrowo širin
xosrovo širin
xosrowân
xosrovân

تـنـهـا اسـتـثـنـا هـنـگـامــى اسـت كـه د و يـا چـنـد واژه بـاهـم بـپـيــونــدنـد ، هـمـچــون در واژه ى now-âmuz. در ايــن مـورد w و نــويـسـه ى دنـبـالـش بـا نـمـاد (-) از يـكــديـگـر جـدا نـمــودار مـيـشـونـد . مـانـنــد:

نـادرسـت
درسـت
now-zâd
nowzâd
nowâvar
now-âvar
partow afšân
partow-afšân

۹. آيـيـن نـمـايـش واژه ى "ast". هـنـگـامــى كـه واژه ى "ast" بـه دنـبـال واژه يــى كـه بـا واكـه پـايـان مــى يـابـد جـاى گـيــرد ، نــويـسـه ى آغـازيـن "a" را از دسـت داده و بـه واژه ى پـيـشـيـن مـيـپـيــونــدد . مـانـنــد: T O P

نـادرسـت
درسـت
ki st
kist = ki ast
kojâ-st
kojâst = kojâ ast

۱۰. نـمـاد ( ' ) تـنـهـا در بـرخــى از وامــواژه هـاى عـربــى رخ مـيــدهـد . آيـيـنـهـاى وابـسـتـه بـه ايــن نـمـاد:

ا) ايـن نـمـاد تـنـهـا در پـايـان يـا مـيـان واژه پـديــدار مـيـگـردد ، و هـرگــز در آغـاز نـمــودار نـمـيـشـود . مـانـنــد :

نـادرسـت
درسـت
ali'
ali
ebâdat'
ebâdat

ب) در مـيـان واژه هـمـيـشـه پـس از يـك هـمـخــوان و پـيـش از يـك واكـه جـاى مـيـگـيــرد . مـانـنــد: T O P

نـادرسـت
درسـت
masul
mas'ul
sa'âdat
saâdat
jâme'e
jâmee
rafi'i
rafii

تـنـهـا اسـتـثـنـا هـنـگـامــى اسـت كـه پـيـشــونــدى كـه بـا هـمـخــوان آغـاز مـيـشـود بـه واژه يــى كـه بـا ايــن نـمـاد پـايـان مـيـابـد بـپـيــونــدد . بـراى نـمــونـه:

šam'hâ = šam' + -hâ

يـا

šam'dân = šam' + -dân .

پ) در مـوردى كـه ايــن نـمـاد پـس از يـك واكـه پـديــدار گـردد ، واكـه ى كــوتـاه را بـه بـلـنـد تـبــديـل مـيـكـنـد . بـراى نـمــونـه ، ba'd . واكـه ى "a" بـلـنـد اسـت . بـر خـلـاف آن "a" در bad ، بــى نـمـاد ، كــوتـاه فـراگـفـتـه مـيـشـود . هـنـگـامــى كـه ايــن نـمـاد پـس از هـمـخــوانــى جـاى گـيــرد ، بــاعــث ايـجـاد مـكـث در فـراگــويـش مـيـشـود.

ت) اگـر ايــن نـمـاد در پـايـان واژه و پـس از يـك واكـه جـاى گـيــرد ، فـراگـفـتـه نـشـده و خـامــوش خــواهـد مـانـد . مـانـنــد, 'šam . تـنـهـا انـگـيــزه ى نــوشـتـن ايــن نـمـاد در ايــن مـورد بـراى ايــن اسـت كـه امـكـان دارد پـيـش از واژه يـا پـســونــدى كـه بـا واكـه آغـاز مـيـشـود جـاى بـگـيــرد . بـراى نـمــونـه ، šam'o gol. چـنـد نـمــونـه ى ديـگـر:

نـادرسـت
درسـت
šamo gol
šam'o gol
'entahâ
entahâ
ajzâ'e badan
ajzâye badan
'rafi
rafi

پـيـشـنـهـاد مـيـشـود كـه بـراى سـاده سـازى ، ايــن نـمـاد بـيـفـتـد ، اگـر در پـايـان واژه پـس از واكـه يــى جـاى بـگـيــرد . T O P

Contact Us | (C) 2003-2005 UniPers.com. All rights Reserved.