1. Bartarihâye boniye gozinee yek
alefbâye vâjiye Lâtini, con
Pârsiye Jahâni, barâye zabâne
Pârsi:
a. Alefbâye now bâ sâxtâri vâji bar pâyeye Boneteye
Alefbâyi. Ostâdi dar xândano nevetan âsâno
sarrâst xâhad od. Kudakâno now-âmuzân xâhand
tavânest hargune ketâbe Pârsi râ pas az cand mâh
kârâzmâyi bexânand. Bâsavâdân, pas az zamâne besyâr
kutâhi xândano nevetan be dabireye now râ
xâhand âmuxt. Banâbarin, alefbâyi vâji con Pârsiye
Jahâni, xâhad tavânest ure tâzeyi dar delbastegiye
Pârsizabânân be adab, farhango târix xodaân
bar angizad.
b. âludeye Lâtiniye ân ke alefbâyi jahânist.
In alefbâ na tanhâ zabâne Pârsi râ be sâdegi dar
dastrase farzandânamân va ânân ke âmuzee
xod râ dar dabirestânhâ va dânegâhhâye borunmarz
gerefteand xâhad gozât, balke râh râ barâye
bigânegâni ke dustdâre pauheo barrasi dar farhango
târixe kevarhâye Pârsizabân hastand niz xâhad
goud. Bedinruy, farhango zabâne Pârsi dar dastrase
sarrâste hameye jahâniyân, bedune bande dabireyi
darham barhamo picdarpico nâânâ con dabireye
Pârsi-Arabi xâhad bud.
|
2. Dabireye novi bar pâyeye Lâtin, be zabâne Pârsi
yâri karde va ân râ tavângaro pormâye xâhad kard.
In ke zabâne Pârsi yâdgâre adabiye xod râ, bâ degargun
odane alefbâ, az dast xâhad dâd, kâmelan nâdorost
ast. Xândano nevetane âhkârhâye adabiye Hâfez,
Sa'diyo Ferdowsi be dabireye now besyâr sâdetaro
âsântar az dabireye Pârsi-Arabi xâhand od. Alefbâye
Pârsi-Arabi bandi bozorg bar sare râhe besyâri az
Pârsizabânân ode, va iân râ az xândano bahremand
odan az kârhâye adabiyo târixi bâz dâte ast. Bar
xalâfe ânce peyrovâne dabireye konuni miguyand ke
bâ bargozinee dabireye now peyvande mardom bâ farhang
xâhad gosixt, in dabireye Pârsi-Arabist ke tavâneste
peyvande mardom râ bâ farhangaân begosalad. |
3. Besyâr fahme in dovâr ast ke cegune goruhi
momken ast biyandiand ke avaz odane alefbâ be
zabâne Pârsi ziyân xâhad rasând. Dabireye Pârsi-Arabi
tâ konun ânconân âsibhâye biomâri be zabâno adabe
Pârsi zade, ke harce zudtar be kenâr gozâte avad
va jâya râ alefbâyi âyesteye zabâne porokuhe
Pârsi begirad, behtar ast.
Negâhi be ketâbhâye kohan va xatti neân midahad
ke barxi az nevisehâ, ke dârâye xajak yâ sarkaj
hastand, bâ yekdigar darâmixte va jodânâpazir
be cam mixorand. Digar inke, farâguyee besyâri
az vâehâ be nâdorosti degargun ode ast, barâye
nemune, Faravahr be Foruhar, mozdvar
be mozdur, ranjvar be ranjur,
cam be cem, a be e,
kond be gond, va besyâri digar,
tabdil odeand.
Yek alefbâye vâji abzâri elmist ke ako gomân
râ dar farâguyee vâehâ az miyân bar midârad.
Xândano nevetano farâguye nabâyad barâye xod
reteye âmuzeiye jodâgâneyi bâand. Inân tanhâ
bâyasti abzâri bâand barâye hamvâr kardane ertebât
miyân mardom. Dabireye Pârsiye Jahâni abzârist
ke dorost barâye conin angizeyi virâste ode ast.
|
4. Emruze pirafthâye egerde âgâhi va râbeteye
Interneti az mâ xâhânand ke dabireye Lâtin râ
barâye zabâne Pârsi bargozinim tâ az jahâne pirafte
pas namânim. Gozinee dabireye Pârsiye Jahâni
be zabâne Pârsi be gunehâye zir yâri xâhad kard:
a. Sâdesâziye egarfe anbâreye dâdegân, va nemâyee
elektronikiye matnhâye Pârsi. Biniyâzi az abzârhâye
nâkârâ va kambâzdehi con Narmafzâre enâsâye Nevisehâye
Pârsi-Arabi, virâstârhâye kamyâbo sangin, ravehâye
boqranje sâzgâr sâxtane nemâdhâye farâvâne alefbâye
Pârsi-Arabi bâ dâdegânhâye mardompasand, va candin
râhe nâsâzgâre nemudâr kardane nemâdhâye alefbâ
dar Internet. Pârsi bâ dabireye Lâtin mitavânad
az narmafzârhâye ravâjdâr barâye ân alefbâ bahremand
gardad. Conin abzârhâye farâvâno kârâyi barâye
dabireye Lâtin dar dahehâye gozate dar besyâri
kevarhâ sâxte odeand.
b. Sâde odane camgire egerde jostoju dar Internet.
Biniyâzi az egerdhâye vieye jostoju dar matnhâye
Pârsi-Arabi. egerde jostojuye Interneti vieye
Pârsi-Arabi bâyasti miyâne matnhâyi ke be "Unikowd",
"Vindowze Arabi", va kelkhâye biomâr
negâte odeand farq gozâte va harkodâm râ bâz
enâsad. Mas'aleye digari ke in dovârihâ râ bâz
picidetar mikonad, nabudane sanjeye emlâye Pârsi-Arabist.
Vali matne Pârsi be alefbâye Lâtini râ mitavân
bâ hamegiye motorhâye konuni jostoju kard, va
dabireye vâjiye Lâtini, kâmelan niyâz be yek sanjeye
emlâyi râ az miyân bar midârad. Barâye hamin,
dabireye Pârsiye Jahâni saddarsad bâ motorhâye
jostoju kâr karde, va duroftâdegiyo jodâyiye zabâne
Pârsi râ kenâr xâhad zad.
c. Rowansâzi va mizânyâbiye ravee ertebâtiye
delxâh az râhe Internet. Âkâr ast ke emruz, bitare
ertebâthâ va peyqâmhâye elektroniki be zabâne
Pârsi be alefbâye Lâtin rox migirand. In be xâtere
amali va âsân budane be kâr bordane in alefbâ
dar zamineye Internet va râyâne ast. Tanhâ picidegi
nabudane mizâni barâye bâznevisiye Pârsi be alefbâye
Lâtin ast. Barxordâri az alefbâye Pârsiye Jahâni,
bahremand kardane zabâne Pârsi az mizâni barâye
negâtan be dabireye Lâtin ast, va sâdesâziye
ertebât va âgâhi.
d. Besyâri az niruhâye kâri dar zamineye râyâne
dar Irân sarfe bâznevisiye alefbâye râyâne be
Pârsi-Arabi migardad. Hameye in kuehâ bâ vojude
nabudane mizâni barâye emlâ anjâm migirad. Hamegiye
mânhâye (sâythâye) Interneti bedun kelkhâye vieye
Pârsi-Arabi, be neânehâye nâxânâ bar migardand.
Barâye nemudâr kardane matnhâye Pârsi-Arabi, kârbarân
niyâz be dast zadan be hanornamâyihâye egeftangizi
hastand. Dabireye Pârsiye Jahâni hameye in bandhâvo
dovârihâ râ az sare râhe karbarâno râyânegân
bar dâte, va niruhâye ânân râ barâye anjâme kârhâye
sudmandtar âzâd mikonad.
|
5. Ketâbhâye Pârsi, nevetehâvo matnhâye câpi
yâ elektroniki râ mitavân kamkam az dabireye Pârsi-Arabi
be dabireye Lâtin bar gardând. Bâ pirafthâye egarfo
camgiri ke dar reteye râyâne va egerdhâye tâze
rox dâde, mitavân be sâdegi matnhâye gunâgune Pârsi-Arabi
râ be yek gune matne Pârsiye Jahâni bar gardând.
Bedin ru miavad, yeki az mohemtarin âvandhâye setizegarân
bâ dabireye now râ az miyân bar dât. |
6. Ânân ke peyrove jâygoziniye dabireye Pârsi-Arabi
bâ Lâtin nistand, va miguyand ke bâ avaz kardane
alefbâ farhange Pârsi virân xâhad od, bâyad bedânand
ke dabireye konuniye Pârsi-Arabi joz'i az farhange
Pârsi nist. Alefbâ cizi joz yek abzâr barâye xândano
nevetane zabâne Pârsi nist. Pas bâ be kâr bordane
dabireyi Lâtini va vâji con Pârsiye Jahâni be
jâye Pârsi-Arabi, abzâri now va kârâ barâye sâdesâzi
va yâri dar ertebât miyâne mardom be kâr gerefte
xâhad od bedun asari manfi bar farhang. Dorost
vâe in râ xâhim did. Alefbâye now yârâye zende
kardan va behbude farhange Pârsi ode, ân râ dar
dastrase hamegiye Pârsizabânâno digar dustdârâne
in zabâno farhang xâhad gozât. Barâye nemune,
in hamânande sâxtane yek xâne ast. Emkân dârad
ke betavân in xâne râ bâ abzârhâye kohan, bedune
be kâr bordane buldozer yâ matteye barqi sâxt.
Vali cerâ kasi conin ravei ranjâvar, saxt, va
bâ hazineyi gerân râ bartari dahad? Cerâ be jâye
ân abzârhâvo mâinhâye now râ bekâr nabarad ke
kâre sâxtmân râ tondtar va sarrâsttar anjâm midahand
va farjâme kâr xâneyi ostovâro xubsâxte xâhad
bud. Ravee xândano nevetan be dabireye Pârsi-Arabi
hamânade sâxtmân bâ abzârhâye kohan va be kâr
nabordane mâinhâye emruzist ke hamcon dabireye
Pârsiye Jahâniyand.
|
7. Bâ paziroftane dabireye Lâtin, zabâne Pârsi
va adab ân digar be cehreyi nâmahfum va bigâne be
came qeyre Pârsizabânân naxâhand âmad. Farjâme
in kâr, ânâyiyo dustiye har ce bitare jahâniyân
bâ zabâno farhange Pârsi xâhad bud. |
8. Andieye jâygoziniye dabireye Lâtin barâye
Pârsi târixi derâz dârad. In mas'ale râ besyâri
az dânemandâno nevisandegâne bolandpâye barrasi
karde va pauhideand. Goruhi az peyrovâne in degarguni
dar zir nâmide odeand:
-F. Âxundzâde
-M. A. Jamâlzâde
-S. Hedâyat
-Malkom Xân
-A. Tâlebof
-Z. Marâqeyi
-A. Kasravi
Emruz niz besyâri dar daruno birune Irân bar
ruye barnâmeye alefbâye now dar kârand.
|
9. Candin nemune az zabânhâye qeyre Orupâyi hastand
ke alefbâye Lâtin râ be onvâne naxostin yâ dovomin
dabireye xod bar gozideand.
Nemunehâye zabânhâye qeyre Hendo-Orupâyi ke dabireye
Lâtin râ jâygozin digar dabirehâ kardeand:
-Andoneziyi
-Viyetnâmi
-Torki
Nemunehâye zabânâni ke dabireye Lâtin râ barâye
dabireye dovom xi bar gozideand:
-Cini (Pinyin: barâye neânehâye râhnamâyiyo
rânandegi, naqehâ, nâmhâye kâlâhâ, kelidhâye
râyâne, nevetâre nâbinâyân, telegrâm, va ertebâte
daryâyi be kâr miravad.)
-âponi (Româji: barâye nevetane omârehâ,
xordenevisi, va kelidhâye râyâne be kâr miravad.
Hamconin barâye vâenâmehâ, ketâbhâye darsi, va
ketâbhâye âmuzee zabân be bigânegân niz be kâr
miravad.)
-Serbi-Kroâsi
Banâbarin, nemunehâye faravâni mânande dabireye
Pârsiye Jahâni hastand ke dar Lâtini kardane alefbâ
pii josteand.
|
|