Pâsox:
Ravande degarguniye alefbâ az Pârsi-Arabi be yek alefbâye vâji bar pâyeye Lâtin, mânande "Pârsiye Jahâni", bâyad xord xord va ravešmandâne anjâm šavad. Barâye conin degardisiyi niyâz be yek barnâmeriziye sanjide ast. In barnâme bâyad dar cand gâm va dowre rox bedahad:

1. Dowreye âqâzin - Dar in dowre, dabireye nove Lâtin dar âmuzešgâhhâ be onvâne yek alefbâye sanjeye vâji barâye negâreše Pârsi, joz'e barnâmeye âmuzeši, šenâsânde mišavad. Alefbâye sâdeyi con in râ mitavân âsân, bidarde sar, va dar kamtarin zamân be dânešanduzâne Pârsizabân âmuzând. Dar farâguyešo yâdgiriye vâžehâye došvâr, dabireye vâji, bedišân yâri xâhad kard. Be dânešanduzâni ke Pârsi yâd nadârand, xândane neveštehâ be dabireye nove Lâtin, bande bozorge dabireye picideye Pârsi-Arabi râ ke bar sare râhe farâgiriye zabâne Pârsi jây gerefte, bar xâhad dâšt. Tanhâ ketâbhâyi ke dar in zamân bâyad be dabireye now bâz nevešte šavand, ketâbhâye âmuzeše zabâne Pârsi, va asarhâye bozorge adibân con Šâhnâmeye Ferdowsi, Masnaviye Balxi, va digarân hastand.
2. Dowreye hamzisti - Dar in zamân, biš az piš, ketâbhâ, nešânehâ, neveštehâye kohan va tâze be dabireye now bâz nevešte mišavand. Bâznevisiye matnhâye Pârsi-Arabi be dabireye now, mitavânad be surate xodkâr va bâ dexâlate harce kamtar az suye kârbarân anjâm girad. Azinru, kušešhâvo ranjhâye ostâdân be andâzeye ziyâdi kâheš xâhad yâft. Tanhâ talâše bozorg, vârasi va bâzbiniye matnhâ az suye zabânšenâsân, barâye yâftane laqzešhâyi dar kâre bâznevisi xâhad bud. Dar in dowre, bištare Pârsizabânân bâ hardo dabireye Pârsi-Arabi va nove Lâtin âšnâ xâhand bud, va âškârâ bartariye dabireye vâjiye Lâtin râ barâye xod xâhand did.
3. Dowreye vâpasin- Dar in zamân, alefbâye now be onvâne yek abzâre kârâ va amali barâye negâštane har jur ketâb, madrak, va nevešteye elektroniki va qeyre pâbarjâ šode ast. In dowereye jâygoziniye alefbâye now be jâye alefbâye kohan ast. Bâ vojude degarguniye dabire, kâre xošnevisi be dabireye kohan peyvaste donbâl xâhad šod va xošnevisi be dabireye nove Lâtin niz be in honar afzude xâhad šod.

2. Farhange kohane Pârsi ce xâhad šod? Âyâ az dast naxâhad raft?

Pâsox:
Naxost bâyad do zamineye besyâr mohem, yeki zabân va digari dabireyi ke zabân bedân negâšte mišavad râ az yekdigar bâz šenâxt. Zabâno farhang be yekdigar hambasategiye nazdik dârand. Mârtin Hâydeger, filsufe bozorge Âlmâni dar bâreye in hambastegi miguyad:

"zabân sarâye hastist".

Dar in gofte mitavân "farhang" râ jâygozine "hasti" kard. Dabire yâ alefbâ tanhâ abzârist barâye xândano neveštan. Dabire zabân nist, va hicgune vâbastegiyi be zabâno farhang nadârad. Hamânande jâmeyi bar tan ast. Tan mânande zabân va dabire hamcon jâme ast. Dar tan hargez bâ pušidane jâmehâye gunâgun degarguniyi rox naxâhad dâd. Har zabâni râ mitavân be har alefbâyi nevešt. Xošpuštarin jâmehâ ânhâyi hastand ke barâye andâzehâye vižeye ân tan duxte šode bâšand. Jâmehâyi ke barâzandeye ân tan bâšand. Barâzandetarin dabire barâye yek zabân ân ast ke barâye vižegihâvo âvâhâye ân zabân sâxte šode bâšad.

Dabireye Pârsi-Arabi, arzeše farhangiye kehtar yâ bartari nesbat be dabireye Pârsiye Jahâni nadârad. Farqašân injâst ke dabireye Pârsiye Jahâni barâzandeye tane zabâne Pârsist vali Pârsi-Arabi nist. Pârsi-Arabi hamân dabireye picdarpice Arabist ke bedân cahâr neviseye vižeye Pârsi afzude šode ast. Kodâm dabire šâyesteye zabâno farhange Pârsist? Ân ke sangin asto xândano neveštan râ došvâr mikonad yâ ân ke barâzandevo âsân ast? Farjâm in ast ke gozineše yek dabireye vâji bar pâyeye Lâtin, bârâye zabâno farhange Pârsi šâyestetar ast. Con na tanhâ bâese az miyân raftane ân farhange kohan naxâhad šod, balke bâ gošudane râhe dastrasiye âsântar be ân az suye Pârsizabânâno now-âmuzân, bâese šokufâyiye biš az piše farhange Pârsi va âšnâyiye jahâniyân bedân xâhad gašt.

3. Dabireye now be adabe Pârsi va bâzmândeye farhangiye mâ âsib xâhad rasânid. Digar hickas naxâhad tavânest negâštehâye kohan bar divârhâye sâxtmânhâye târixi râ bexânad.

Pâsox:
Âvande bâlâ emkân dârad ke naxost girâvo dorost be cašm biyâyad. Beviže, barâye kasâni ke âšnâyi bâ dabireye Pârsi-Arabi va došvârihâye biš az andâzeye ân nadârand. Haqiqat injâst ke picidegihâye dabireye konuni az barrasi va âgâheše Pârsizabânân dar adabe zabâne xodašân pišgiri karde ast. Nahâde bidaro peykare dabireye Pârsi-Arabi, barrasi dar adabe Pârsi râ tanhâ dar extiyâre sarâmadân gozâšte ast. Dabireyi vâji bar pâyeye Lâtin, mânande Pârsiye Jahâni, adabe Pârsi râ az zendân âzâd karde va dar dastrasiye hamegân xâhad gozâšt. Bâz in ke, gozineše dabireye Pârsiye Jahâni, adabo farhange Pârsi râ az jodâyi rahâyi baxšide, va qadrdâniye šâyâne ânân râ emkânpazir misâzad. Nebeštehâye divârhâ râ nemitavân bâz nevešt, vali râhhâye besyâri barâye bâznevisiye ânân bar ruye safhehâ va ketâbhâ, barâye xânâ budan, vojud dârad. Barâye nemune nebeštehâyi be dabireye mixi dar Taxte Jamšid va Behistân dar Irân hastand ke barâye tudeye mardom xânâ nistand. Vali in az bâznevisi va tarjome šodane candin bâre, va dar dastrase hamegi gozâštanašân, pišgiri nakarde ast. Barnâmeye elmiye bâznevisiye nebeštehâye mixi be daste dânešmandân, be gostarešo afzâyeše dâneš darbâreye ânân besyâr yâri karde ast. Xândane nebeštehâye kohan bar divârhâ va ketâbhâ arzeše farâvâni dârad, vali naqši besyâr kucak barâye alefbâye yek zabân ast. Bâyad hamiše be xod yâdâvari konim ke naqše bonyâdi va pâyeyiye yek alefbâ, âsânsâziye ertebât miyâne mardom, va az miyân bardâštane bandhâ bar sare râhe xândano neveštan ast.

4. Raveše negâštane zabâne Žâponi, bâ 4 dabireye gunâgun, az picidetarin dar gitist. Bâ in hâl, darsade bâsavâdâne ân kešvar az Torkiye va Viyetnâm, ke alefbâye Lâtin râ bar gozideand, bâlâtar ast.

Pâsox:
Zabâne Žâponi 4 gune dabire dârad be nâmhâye: Hirâgânâ, Kâtâkânâ, Kânji, va Româji. Hirâgânâvo Kâtâkânâ hejânegâriyand va barâzandeye ân zabânand. Kânji yek goruh az nemâdhâye Ciniyand ke dar Žâponi be kâr miravand. Româji dabireyist Lâtini barâye âvânevisiye zabâne Žâponi. Az miyâne in 4 dabire, Româji vižeye neveštane šomârehâ va kutahnevešthâst. Dar zemn barâye neveštane farhanghâ, ketâbhâye darsi, va ebâratnâmehâye bigânegâni ke dustdâre farâgiriye zabâne Žâponiyand niz be kâr miravad. Hangâme kârbord az râyâne, bištare mardom, ce Žâponi va ce bigâne, Româji râ be kâr mibarand. škârâst ke nahâde picidevo nâamaliye dabirehâye qeyre Lâtiniye Žâponi niyâz be yek dabireye Lâtini râ mowjeb šode ast. In dorost cizist ke barâye zabâne Pârsi bayâd anjâm šavad. Pârsi be yek dabireye sâdevo âsân, bar pâyeye Lâtin, dar in dowreye râyânevo Internet niyâzmand ast.

Harjur moqâyese Žâpon bâ Torkiye yâ Viyetnâm xandeâvar ast. Abarniruyi eqtesâdi con Žâpon, tavânâyiye ân râ dârad ke mardomânaš râ be har dabireyi bâsavâd konad. Vali barâye kešvarhâyi con Torkiye, Viyetnâm yâ Irân, bâlâ bordane pâyeye âmuzešo parvareše šahrvandânašân be hazinehâyi bas hangoft va nâyâb niyâz dârad. Cerâ dârâyiyo tavânâyiye xod râ dar râhe negahdâriye dabireyi bihude va azkâroftâde be kâr bebarim? Yek dabireye vâjiye Lâtin be bâlâ bordane pâyeye âmuzeši bâ kamtarin hazine va dar kutâhtarin zamân, yâvari xâhad kard.

Picdarpiciye dabirehâye Žâponi asare manfi bar ruye farhangašân gozâšte ast. Dânešâmuzâne Žâponi tâ senne 12 sâlegi tavânâyiye xânadane ruznâme râ nadârand. Be ceme in ast ke išân bâyad 6 sâle âzgâr dâneše xândane nevisehâye gunâgun râ biyanduzand tâ tavânâyiye xândane ruznâme râ dar yâband. Banâbarin xândane ketâbhâye adabi tâ rasidegiye senni išân emkânpazir naxâhad bud. Dorost hamin došvâri dar Irân niz vojud dârad. Porseš in ast: cand darsade mardomâne bâleqe Irâni tavânâyiye xândane bilaqzešo bidošvâriye asarhâye bozorgâne adabi mâ hamcon Sa'di va Ferdowsi râ dârand? Angizeye in porseš in nist ke bebinim cand darsad mitavânand ma'niye in asarhâ râ dar yâband. Angize in ast ke cand darsad tanhâ tavânâyiye XÂNDANE vâžehâ râ bilaqzeš dârand. Conin darsadi besyâr pâyin ast. Porseši digar piš miyâyad. Âyâ be sude farhango adabe Pârsist ke be dabireyi nâxânâ va picide nevešte šavad, yâ de dabireyi sâde va xânâ ke hamegi, hattâ ânân ke bâ ân zabân âšnâyi nadârand, betavânand be âsâni bexânand?

6. Angizeye bonyâdiye Irâniyâni ke peyrovi az degarguniye dabire mikonand hamân ast ke Âle Ahmad dar ketâbaš "qarbzadegi" nevešte ast.

Pâsox:
Dabireye Pârsiye Jahâni bar pâyeye dabire Lâtin nahâde šode ke bedorosti bâyad dabireyi "Jahâni" nâmide šavad. Dorost ast ke az dide târixi dabireye Lâtin dar qarb padidâr gašt, vali emruze digar in dabire râ qarbi nâmidan nâdorost ast. Dabireye Lâtin tanhâ mahdud be jahâne bâxtar nist. Ân râ dar Âfriqâ, Âsiyâ, va hamconin bâxtarzamin be kâr mibarand. Vali dabireye Pârsi-Arabi râ tanhâ mardomâne cand kešvare Âsiyâye jonube bâxtari dar miyâband.

Besyâr mohem ast ke dabireye now bar šâludeye dabireye Lâtin nahâde šavad. Yeki az angizehâye mohemme âfarineše dabireye nove Pârsi, gostareše âmuzeše in zabân va adabe ganjvare ân dar miyâne hameye jahâniyân ast. Zabâne bozorgo šokuhmande Pârsi dar bande dabireye picide, nâhanjâr, va nââšnâye Pârsi-Arabi dar âmade ast. Dabireye Pârsiye Jahâni bandhâ râ xâhad gosast, Pârsi râ âzâd karde be owje farro šokuhe harce bištar xâhad rasând. Kasâni ke Pârsizabân nistand vali dustdâre yâdgiriye in zabân hastand niz xâhand tavânest be âsâni Pârsi râ farâ gerefte va be ganjinehâye adabiye ân dastrasi yâband. Farjâme kâr in xâhad bud ke šuro jušo xoruše tâzeyi dar jahân pirâmune âmuzeše zabâno farhange Pârsiyo reštehâye Pârsišenâsi va Irânšenâsi âqâz xâhad gašt. "Pârsidusti" jâygozine qarbzadegi xâhad šod. Pârsi xod zabâni sâde ast. Ânce ke bâese jelowgiriye farâgiri va delbastegi be in zabân šode alefbâye Pârsi-Arabi mibâšad.

Cerâ alefbâye âvâyiye mowjude "Avestâyi" râ jâygozine alefbâye Pârsi-Arabi nakonim? Besyâri conin porseši râ dar miyân migozârand. Išân xâhâne bahre bordan az âvâyi budane in alefbâ va pišgiri az qarbzade jelvegar šodan hastand. Agarce angizeye in goruh az dide mihanparasti qâbele setâyeš ast, vali az dide kârâyi amali nist. Dabireye Lâtin barâye bištare Pârsizabânâno jahâniyân âšnâvo šenâxte šode ast. Banâbarin âmuzândane dabireye Pârsiye Jahâni zamâno kušeše kamtari xâhad bord. Vali avaz kardane yek alefbâye kamâšnâ bâ yek alefbâye nââšnâ be âmuzeše farâvân va degarguniye hameye abzârhâye câp va râyânehâ niyâzmand ast. Bâ gozineše dabireye novi bar pâye Lâtin mitavân az in bandhâvo hazinehâ parhixt. Dar bâreye nange qarbzadegi bâyad goft ke emruze dabireyi râ Lâtin yâ Farangi nâmidan nâdorost ast, con alefbâ bâxtari yâ xâvari nist. Alefbâ farmânbordâre hic kešvari nist va hicgune arzeši târixi nadârad. Tanhâ abzârist barâye xândano neveštan. Barâye dorosto nik anjâm dâdane har pišeyi be abzâri kârâ niyâz ast. Behtarin abzâr barâye xândano neveštane Pârsi alfbâyi con Pârsiye Jahânist.

7. Xošnevisi va negârešhâye zibâye Nasta'liqo Šekaste az miyân xâhand raft.

Pâsox:
Bâ inke Nasta'liqo Šekaste ravešhâye zibâyi barâye xošnevisi hastand, emruze besyâr kam be kâr miravand. Be jâye išân, kelkhâye nâzibâyi con Nasx harce bištar dar câp va bar ruye Internet be kâr borde mišavand. Dalile ân in ast ke be kâr bordane kelkhâye zibâ amali nist. Bâ vojude inke dabireye konuni dabireye Pârsi-Arabist, vojude Nasta'liqo Šekaste tâ be in andâze dar xatar nabude ast.

Honare xošnevisi mitavânad az budane do dabireye gunâgun bahreye farâvân bebarad. Xošnevisân xâhand tavânest kârhâye honariye Nasta'liqo Šekasteye xod râ donbâl karde va dabireye now râ niz dar honarašân dar bar begirand.

8. Bâyad ke be hamegân dabireye now râ biyâmuzânim.

Pâsox:
Dorost ast. Vali ostâdi dar xândano neveštan be dabireyi vâji bar pâyeye Lâtin hamcon Pârsiye Jahâni, barâye kudakân cand mâh, va barâye bâsavâdân biš az cand daqiqe tul naxâhad kašid. Ostâdi dar alefbâye Pârsi-Arabi be 9 sâl tamrine harruzi niyâz dârad. Bâ in hâl farâgiriye hamegiye ravešhâvo estesnâhâye gunâgun hargez pâyâni nadârand.

9. Andišeye jâygoziniye alefbâye konun bâ alefbâye now kâre Irâniyâne birun az kešvar ast. Dar Irân mardom be conin mas'alehâyi nemiyandišand con bâ mas'alehâye bozorgtari ruberuyand.

Pâsox:
Andišeye degarguniye dabireye konuniye Pârsi az xode Irân âqâz šod. Alefbâhâye besyâri mânande Pârsiye Jahâni dar ânjâ bonyâd nahâde šodand. škâr nabudane poštibâni az alefbâye now dalilhâye qânuni, siyâsi va nabudane jostâro puyeše âzâd miyân mardom dârad. Hangâmi ke âzâdiye soxano andiše bâz gardad, xâhim did ke dustiyo delbastegi be alefbâye now niz bâre digar bâz xâhad gašt.

10. Tanhâ vâkehâye kutah nevešte nemišavand, vali vâkehâye boland dar dabireye konuni vojud dârand.

Pâsox:
Kamâsiye vâkehâye kutâh yeki az nârasâyihâye bonyâdiye alefbâye Pârsi-Arabist. Tanhâ vojude 50% az vâkehâ barâye xândano neveštane zabâne Pârsi basande nist. Bar xalâfe zabâne Arabi, serešte zabâne Pârsi (mânande digar zabânhâye Hendo-Orupâyi) niyâzmande in ast ke hameye vâkehâ namâyân bâšand. Agarna, bâ mas'aleye mowjude konuni ruberu mišavim, ya'ni vâžehâyi bâ farâguyešhâye gunâgun ke bâ yek jur emlâ nevešte mišavand, yâ xânâ nabudane farâguyešhâye vâžehâye nââšnâ. Tanhâ in yeki kambud kâmelan dabireye konuni râ besotuh darâvarde ast.

11. Yek nemuneye barjaste barâye azhamgosixtegiye zabâno alefbâ, barnâmehâyist ke 70 sâl piš Âtâtork dar Torkiye piyâde kard. Farjâm in bud ke Torkân kâmelan az târixo farhange poršokuhe xod, be xâtere degarguniye alefbâ, boride šodand. Bištare Torkâne zire 60 sâl nemitavânand az zibâyiye kârhâye xošnevisân dar honarhâ va sâxtmânhâye zamâne Osmâni bahremand gardand yâ neveštehâye piš az Âtâtork râ bexânand.

Pâsox:
Pâfešâri bar inke Torkân az târixo farhange xod boride šodeand saddarsad nâdorost ast. Emruz biš az piš ketâbhâ, neveštehâvo âgâhihâyi darbâreye farhang, adabo târixe Torki dar dastrase hamegân qarâr dârad. Hamâhang bâ in, Torkân tavânesteand dar mowrede âmuzešo parvareš, biš az har zamân dar târixašân, be radeye vâlâtari dast biyâband. Farhange Torki bâ degarnuniye alefbâ, šokufâtar šode ast. Adibâne bozorgi con Ahmad Hâšem, Nâzem Hetmat, Aziz Nesino digarân padidâr gašteand. Bandi ke piše dustdârâne farâgiriye zabân, adabo farhange Torki râ baste bud bar dâšte šode, va bâes šode ke in zabân be goruhe zabânhâye arzešmande jahân bepeyvandad.

Emruz ham az dastkârhâye honariye xošnevisâne zamâne Osmâni mitavân hamânande gozašte barxordâr šod. Xošnevisi honarist ke be xâtere jelowgirihâyi ke dine Eslâm az honarhâye negâreši va tandissâzi karde bud, niru gerefte bud. Piš az now-angiziye mâšine câp, xošnevisi biš az yek honare zibâ dar nazde negârandegâne ketâbhâye xatti bud. Hamcon abzâri bud viže barâye neveštano virâyeše ketâbhâ. Az zamâne peydâyeše mâšinhâye câp, xošnevisi digar abzâri lâzem barâye ketâbnegâri nist, va pâygâhi šâyeste miyâne honarhâye zibâye digar yâfte ast. Banâbarin, negah dâštane dabireye konuni bâ hameye došvârihâvo picidegihâyaš, tanhâ be xâtere negahdâriye honare xošnevisi, âvandi bipâye ast.

Aknun negâhi biyandâzim be nâtavâniye Torkân dar xândane neveštehâye zamâne Osmâniyân. Cand porseše bejâ xâhand tavânest parde az ruye nahâde in mas'aleye sâxtegi bar dârand. Cand darsade be kâr bordane alefbâ, ruzâne, mâhâne, yâ sâlâne dar kešvarhâyi con Irâno Torkiye, sarfe xândane neveštehâye xatti yâ kohan mišavad? Âyâ behtar nist ke runevešthâyi az in neveštehâ be dabireye novin bâznevis šavand tâ hamegiye mardom betavânand az xândane ânân bahremand gardand? Barâye nemune mowrede Irân râ dar nazar begirim con hanuz alefbâye kohan dar ân ravâj dârad. Va gomân konim ke dar derâzâye ruz Irâniyân zamâno forsate ân râ biyâband ke nevešteyi kohan râ negâhi biyandâzand. Cand darsad, gomân mikonid, ke betavânand ân râ be âsâni bexânand? Pâsoxe in porseš âškâr ast va kâmelan in mas'aleye xândane neveštehâye xatti va kohan râ az miyân bar midârad. Gozašte az hame ciz, pažuheš dar neveštehâye kohan vižeye zabânšenâsâno târixdânân ast na har kasi. Pažuhešgarâni ke gostareye kârašân bâyesteye ân ast ke ketâbhâye kohan râ barrasi konand, bâyad âšnâyiye kâmel bâ xândano neveštan be zabâne in neveštehâ râ dâšte bâšand.

12. Mas'ale raveše âmuzeše xândano neveštan ast na dabire. Dabireye now nušdâruye hameye dardhâ nist.

Pâsox:
Hargez cizi nušdâru nemišavad. Bâ in hâl, pâreyi az râhe halhâ barâye došvârihâ kârâtar az pâreyi digarand. Râhe halli kârâ barâye bâlâ bordane pâyeye bâsavâdiye Pârsizabânân, va dastrasi dâdane jahâniyân be zabâne Pârsi, gozineše alefbâyi vâji bar pâyeye Lâtin hamcon alefbâye Pârsiye Jahâni mibâšad. Âyâ in alefbâye now dâruyi barâye darmâne hameye dardhâst? Tanhâ pâsox inast ke conin dâruyi hargez yâfte šodani nist. Dar jahâne pišrove emruz, be kâr bordane râhe halhâye kohneye gozašte barâye halle došvârihâye tâze, va omid dâštan be inke in râhe halhâ farjâmhâyi now be bâr biyâvarand, cizi joz divânegi nist. Râhe halhâye tâze barâye âmuzeše dabireye Pârsi-Arabi hicgâh yek ciz râ degargun naxâhand kard, va ân serešto nahâde darhampicide, darhamâmixte, va nârasâye in dabire ast. Hicgune câresâzi yâ virâyeši tavânâyiye in râ nadârad ke alefbâye Pârsi-Arabi râ tabdil be alefbâyi vâji, sâde, va sâzgâr bâ pišrafthâye fanniye novin bekonad. Be in mimânad ke kasi omid dâšte bâšad hamân šiveye tarâbariye kohane asbo doroške betavânad pâyâpâye terane tondrove emruzi piš beravad. Dar jahâne emruz bâ šegerdhâye nove konuni, tanhâ jâye darxore asbo doroške muze ast. Darbâreye šiveye negâreše Pârsi niz conin dalili besezâst.

13. Emlâye Englisi niz besyâr picide ast. Besyâri az vâžehâye hamfarâguyeš râ mišavad cand jur nevešt. Mânande "feat" va "feet", yâ "fair" va "fare". In picidegihâ bâese pasmândane Englestân yâ Âmrikâ dar san'ato demokrâsi našode ast. Zabâne Englisi dar hameye jahân ravâj yâfte ast.

Pâsox:
Picidegiye emlâye Englisi be xâtere vâji nabudanaš ast. Angizeye emlâye konuni hamiše negahdâriye cehreye târixi vâžehâ be dalile rišešenâsi bude ast. Beviže dar mowrede vâžehâye bigâneye Lâtin, Yunâni, va Farânsavi. Banâbarin, došvârihâye sâxtâriye emlâye Englisi, tanhâ vižeye ân zabânand va na dabirehâye Lâtiniye digar zabânhâ. Barâye nemune mitavân dabirehâye Lâtiniye Âlmâni va Espânyoli râ goft ke besyâr nazdik be vâji bude va barâye hamin âsân mitavân âmuxtašân. Dabireye Pârsiye Jahâni az išân niz sâdetar mibâšad con kâmelan sâxtâri vâji dârad.

Saxtihâvo nadâštane raveši barâye emlâye Englisi, mas'aleyist ke sâlhâst dar ân kâr šode va mišavad. Emruz kušešhâye farâvâni az suye tudeye mardom barâye pirâyeše emlâye Englisi dar anjâm ast. Farqe miyâne dabireye Englisi va Pârsi-Arabi in ast ke Englisi râ mitavân pirâst vali Pârsi-Arabi râ nemitavân. Bar xalâfe Pârsi-Arabi, alefbâye Englisi con bar pâye Lâtin ast, tavâneste dar dastrase hameye jahâniyân bâšad, bedune inke niyâzi be yâdgiriye alefbâyi nââšnâ bâšad.

Pâsox be ân âvand ke saxtiye emlâye Englisi jelove pišraft cašmgire Eglestân yâ Âmrikâ râ nagerefte, dorost mânande pâsox dar bâreye dabireye Žâponi mibâšad. Baxšhâye pahnâvari az giti râ mitavân Englisizabân dastebandi kard. In bâes šode ke Englisi bigomân zabâne jahâniye bâzargâni, elm, va šegerd bešomâr biyâyad. Pas hic jur nabâyad niru va tavânâyiye kešvari con Irân râ bâ tavânâyiye kešvarhâye Englisizabân sanjid. Cerâ bâ negahdâriye alefbâye baroftâdeye Pârsi-Arabi, Pârsizabânân râ az farâ gereftane dâneši vâlâtar va digarân râ az yâdgiriye zabâne Pârsi bâz dârim? Sanješe dabireye Pârsi-Arabi bar pâyeye dabirehâye Žâponi va Englisi tanhâ be xâtere pâ bar jây negâh dâštane ân dabire ast. Bâ pâ bar jây negâh dâštane Pârsi-Arabi tanhâ kâre anjâm šode jâbejâ kardane bâre došvârihâye alefbâye konuni bar duše âyandegân ast.

14. Neveštan be Pârsi-Arabi besyâr tondtar az neveštane zabâne Pârsi be dabireye Lâtin ast.

Pâsox:
In âvand râ bâyad nâdide gereft. Arvandi andâzeyi nesbist. Emruze bištare neveštehâ be cehreye elektronik hastand ke bâ dast tond neveštan râ bar andâxte ast. In ruzhâ digar kasi arzeši barâye tond neveštan qâel nemišavad. Vali barâye ârâmeš baxšidan be kasâni ke in nokte barâyašân arzešmand ast bâyad goft ke raveše tondnevisiye Lâtin zamâne derâzist ke mowjud mibâšad.

15. Zabâno dabireye Arabi joz'i az farhange Irân va zabâne Pârsist.

Pâsox:
Yek Bâre digar bâyad yâdâvari kard ke zabâno alefbâ do cize jodâgâneand. Vâmvâžegâne Arabi dar zabâne Pârsi râ niz mitavân be âsâni be alefbâye Pârsiye Jahâni nevešt. Barnâmeye zodâyeše vâmvâžegân az zabâne Pârsi râ bâyad az barnâmeye šenâsâyiye alfebâye now bâz šenâxt. Hamângune ke cand bâr gušzad šod, alefbâ tanhâ abzârist barâye xândano neveštan, va hicgune arzeše farhangiyi nadârad. Vali zabân conin arzeši râ dârâst. Degarguniye alefbâ dar farhango zabân hicgune nešâni nemigozârad. Harcand, alefbâ be guneye nârâstâ mitavânad zabân râ poštibâni va zande karde yâ ân râ az tavânâyi andâxte va xâr konad. Barâye hamin ast ke alefbâyi râ bâyad bar gozid ke yâvaro tavângare zabân bâšad. Conin alefbâyi bâyad be guneyi virâste gardad ke zâvare zabâno hameye niyâzhâye ân bâšad. Pârsiye Jahâni dorost yekconin alefbâyist.

16. Barâbare asle 15ome qânune asâsiye JEI, Pârsi-Arabi alefbâye rasmiye Irân bešomâr miyâyad. Dowlate Irân bigomân bâ alefbâye now došmani karde va ân râ nâravâ xâhad dânest.

Pâsox:
Tanhâ cizi ke mitavân darbâreye in âvand goft in ast ke qânun râ mišavad avaz kard. Qânuni ke emruz ostovâr be cašm miyâyad, fardâ negunsâr xâhad šod. Vojude conin qânunhâyi hargez az došvârihâye setorge sâxtâriye alefbâye koniniye Pârsi naxâhand kâst. Tanhâ abzâre kârgar, koneši kârâ bâ hadafi rowšano âškâr ast. Zamâni ke mardom be cašme xod bahereye be kâr bordane alefbâye Pârsiye Jahâni râ bebinand, hargune bandi bar sare râhe gozineše ân râ bar xâhand dâšt.

17. Abarniruhâye bigâne xâhâne jâygozini alefbâye xod barâye alefbâye Eslâmi hastand. Az miyân bordane alefbâye Arabi joz'e barnâmehâye penhâni va zaminesâzihâye bozorgist ke angizeašân nâbud kardane râho raveše Eslâmist.

Pâsox:
In âvand saddarsad nâdorost ast. Hicgune zaminesâziye penhâniyi az suye kešvarhâye bâxtarzamin dar kâr nist. Conin pâsoxi hargez sâzandegâne in afsânehâ râ xorsand naxâhad tavânest bekonad. Dariqâ ke hiccizi nemitavân goft va kâri nemitavân kard tâ be in afsânesâzân fahmând ke in kušešhâ hame az suye mardomist ke zabâne Pârsi râ dust dâšte va ân râ gerâmi midârand.

Pârsiye Jahâni alefbâyist ke barâye jâygoziniye alefbâye Pârsi-Arabi virâste šode, na alefbâye Arabi. Zabâne Arabi hamconân be alefbâye Arabi, ke barâye ân virâste gardide, nevešte xâhad šod. Banâbarin, hicyek az râho ravešhâye Eslâmi, bâ bar gozidane alefbâye now, degargun naxâhand šod.

18. Dar hameye sarzaminhâye Eslâmi, yek alefbâ farâgir ast ke hameye kârhâye târixi, farhangi, maneši, qânuni, anjomani, adabi, va honari be ân nevešte šode va negahdâri mišavand. Zabânhâye hamegiye in kešvarhâye Eslâmi bar pâyeye zabâne Qor'ân ke Arabi mibâšad, bonyâd nahâde šodeand.

Pâsox:
Âvande bâlâ kâmelan nâdorost ast. Candin kešvare Eslâmi alefbâye Lâtin râ be kâr mibarand. Barâye nemune mitavân Torkiyevo Andonezi râ nâmid. Âyâ conin cizi az Eslâmi budane Torkâno Andoneziyân kâste ast? Pâsoxe cašmgire in porseš, NA mibâšad. Bâz bâyad gušzad kard ke zabâno neveštan do cizand. Zabâne Pârsi peyvaste be xânevâdeye zabânhâye Hendo-Orupâyist vali be dabireye Arabi nevešte mišavad. Zabâne Torki az xânevâdeye zabânhâye Torki-Moqolist, vali be dabireye Lâtin negâšte migardad. Nemunehâye farâvâni az kešvarhâye Eslâmi ke alefbâhâye gunâguni be kâr mibarand vojud dârad.

19. Hamegiye dânešmandâne Eslâmi, ke šâmele Irâniyân niz mišavad, be zabâno dabireye Arabi nevešteand.

Pâsox:
Âmâri ke in gozâre râ ostovâr konad vojud nadârad. Xâhešmandim, agar ân râ yâftid, barâyamân beferestid. Farzânegâno ostâdâne Eslâmi va reštehâye vâbaste bedân nâcârand ke bâ zabâne Arabi va alefbâye ân âšnâyiye kâmel dâšte bâšand. Hickas nabâyad be ân cašm dâšte bâšad ke hameye mardomâne Kâtolik bâ zabâno dabireye Lâtin âšnâyi dâšte bâšand. Darbâreye Mosalmânân niz hamin râ bâyad angâšt. Con mardomâni be dine Eslâm bâvar dârand nâcâr nistand ke zabâno dabireye Arabi râ farâ gerefte bâšand. Bâz ham bâyad gušzad kard ke Torkâno Andoneziyân bâ inke alefbâvo zabâne Arabi râ nemidânand, mânande bištare Arabzabânân Mosalmân šenâxte mišavand.

20. Bar kenâr kardane nevisehâye vižeye zabâne Arabi bâese farâguyeše nâdorost xâhad šod.

Pâsox:
Agar hadafe in âvand vâmvâžehâye Arabi dar zabâne Pârsist, bâyad goft ke besyâri az ânân nahâde Arabiye xod râ az dast dâde va Pârsi šodeand. In vâžehâ hicgâh mânande bone Arabiye xod farâgofte nemigardand. Nevisehâye vižeye Arabi dorost mânande nevisehâye sâdeye Pârsi farâgofte mišavand. Pas dar bâreye vâmvâžehâ in âvand pâ bar jây nemimânad.

Agar in dar bâreye zabâne Arabist, bâyad goft ke in zabân alefbâye xod râ negâh dâšte va farzânegâne Eslâmi hamcon piš be xândane ân xâhand pardâxt. Tarjomehâye neveštehâye Arabi niz, hamânande emruz, dar dastrase kasâni ke Arabizabân nistand qarâr xâhad dâšt.

21. Âyâ Irân sâmâne behtari midâšt agar Rezâ Šâh alefbâye now râ jâgozine Pârsi-Arabi mikard?

Pâsox:
Na agar šiveye degargun kardane yekšabeye Âtâtork râ bar migozid. Degarguniye kamkam va âheste az dabireye konuni be Lâtin mitavânest mâyeye pišrafthâye cašmgire daruni va borunmarzi dar Irân bešavad.

22. Tâjikiyân ke alefbâye Sirilik râ be kâr mibarand, hicgâh tavânâyiye xândane cakâmehâye Hâfez yâ neveštehâye digarân râ be dabireye Pârsi-Arabi nadârand. Pas az gozineše alefbâye Lâtin, Irâniyân niz hamin mas'ale râ xâhand dâšt.

Pâsox:
In mas'ale tanhâ hangâmi rox xâhad dâd ke alefbâ yekšabe avaz šavad. Vali agar âheste anjâm begirad, az in pišâmad jelowgiri xâhad šod. Tâjikân besyâr ostâdâne Hâfez râ be dabireye Sirilike xodašân mixânand.