۱. چـه كـسـانــى
خــواهـنـد تـوانـسـت آن هـمـه
كـتـابـهـا ، چـكـامـه هـا ، نـامـه
هـا ، و ديـگـر نــوشـتـه هـاى
پـارســى را بـه دبـيــره ى لـاتـيـن
در آورنــد؟ بـازنــويـســى هـمـه
ى نــوشـتـه هـاى يـك جـامـعـه
از گـسـتـرده تـريـن بـرنـامـه
هـاى تـاريـخ انـسـان خــواهـد
بــود . آيـا نـگـارشـهـاى خــوشـنــويـسـان
بـر پـيـكـر سـاخـتـمـانـهـاى
تـاريـخــى را نـيــز بـايـد بـاز
نــوشـت ؟
پـاسـخ:
رونـد دگـرگــونــى الـفـبـا
از پــارســى-عـربــى بـه يـك
الـفـبـاى واجــى بـر پـايـه
ى لـاتـيـن ، مـانـنـد پـارســى
جـهـانــى ، بـايـد خـرد خـرد
و روشـمـنــدانـه انـجـام شـود
. بـراى چــونـيـن دگـرديـسـيــى
نـيـاز بـه يـك بـرنـامـه ريــزى
سـنـجـيــده اسـت . ايـن بـرنـامـه
بـايـد در چـنـد گـام و دوره رخ
بــدهـد:
- دوره ى آغـازيـن
- در ايــن دوره
، دبـيــره ى نـو لـاتـيـن در
آمــوزشـگـاهـهـا بـه عـنــوان
يـك الـفـبـاى سـنـجـه ى واجــى
بـراى نـگـارش پـارســى ، جـزء
بـرنـامـه ى آمــوزشــى ، شـنـاسـانــده
مـيـشـود . الـفـبـاى سـاده يــى
چــون ايــن را مـيـتـوان آسـان
، بـيــدرد سـر ، و در كـمـتـريـن
زمـان بـه دانـش انــدوزان پـارســى
زبـان آمــوزانـد . در فـراگــويـش
و يـادگـيــرى واژه هـاى دشــوار
، دبـيــره ى واجــى ، بــديـشـان
يـارى خــواهـد كـرد . بـه دانـش
انــدوزانــى كـه پـارســى يـاد
نـدارنـد ، خــوانــدن نــوشـتـه
هـا بـه دبـيــره ى نـو لـاتـيـن
، بـنـد بـزرگ دبـيــره ى پـيـچـيــده
ى پــارســى-عـربــى را كـه بـر
سـر راه فـراگـيــريــى زبـان
پـارســى جـاى گــرفـتـه ، بـر
خــواهـد داشـت . تـنـهـا كـتـابـهـايــى
كـه در ايـن زمـان بـايـد بـه
دبـيــره ى نـو بـاز نــوشـتـه
شـونـد ، كـتـابـهـاى آمــوزش
زبـان پـارســى ، و اثــرهـاى
بـزرگ اديـبـانــى چــون شـاهـنـامـه
ى فــردوســى ، مـثـنـوى بـلـخــى
، و ديـگـران هـسـتـنـد .
- دوره ى هـمــزيـسـتــى
- در ايــن زمـان ، بـيـش
از پـيـش ، كـتـابـهـا ، نـشـانـه
هـا ، نــوشـتـه هـاى كـهـن و
تـازه بـه دبـيــره ى نـو بـاز
نــوشـتـه مـيـشـونـد . بـازنــويـســى
مـتـنـهـاى پــارســى-عـربــى
بـه دبـيــره ى نـو ، مـيـتـوانـد
بـه صــورت خــودكـار و بـا دخـالـت
هـرچـه كـمـتـر از ســوى كـاربـران
انـجـام گـيــرد . ازيـنــرو
، كــوشـشـهـاو رنـجـهـاى اسـتـادان
بـه انــدازه ى زيـادى كـاهـش
خــواهـد يـافـت . تـنـهـا تـلـاش
بـزرگ ، وارســى و بـازبـيـنــى
مـتـنـهـا از ســوى زبـانـشـنـاسـان
، بـراى يـافـتـن لـغــزشـهـايــى
در كـار بـازنــويـســى خــواهـد
بــود . در ايــن دوره ، بـيـشـتـر
پـارســى زبـانـان بـا هـرد
و دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
و نـو لـاتـيـن آشـنـا خــواهـنـد
بــود ، و آشـكـارا بـرتـرى دبـيــره
ى واجــى لـاتـيـن را بـراى خــود
خــواهـنـد ديـد .
- دوره ى واپـسـيـن
- در ايــن زمـان ، الـفـبـاى
نـو بـه عـنــوان يـك ابــزار
كـارا و عـمـلــى بـراى نـگـاشـتـن
هـر جــور كـتـاب ، مـدرك ، و
نــوشـتـه ى الـكـتــرنـيـكــى
و غـيــره پـابـرجـا شـده اسـت
. ايـن دوره ى جـايـگـزيـنــى
الـفـبـاى نـو بـه جـاى الـفـبـاى
كـهـن اسـت . بـا وجــود دگـرگــونــى
دبـيــره ، كـار خــوشـنــويـســى
بـه دبـيــره ى كـهـن پـيــوسـتـه
دنـبـال خــواهـد شـد و خــوشـنــويـســى
بـه دبـيــره ى نـو لـاتـيـن
نـيــز بـه ايــن هـنـر افــزوده
خــواهـد شـد .
|
۲. فـرهـنـگ كـهـن پـارســى
چـه خــواهـد شـد؟ آيـا از دسـت
نـخــواهـد رفـت ؟
پـاسـخ:
نـخـسـت بـايـد د و زمـيـنـه
ى بـسـيـار مـهـم ، يـكــى زبـان
و ديـگـرى دبـيــره يــى كـه زبـان
بــدان نـگـاشـتـه مـيـشـود را
از يـكــديـگـر بـاز شـنـاخـت
. زبـان و فـرهـنـگ بـه يـكــديـگـر
هـمـبـسـتـگــى نـزديـك دارنـد
. مـارتـيـن هـايــدگــر ، فـيـلـســوف
بـزرگ آلـمـانــى در بـاره ى ايـن
هـمـبـسـتـگــى مـيـگــويـد
:
"زبـان سـراى هـسـتــى اسـت".
در ايــن گـفـتـه مـيـتـوان
فـرهـنـگ را جـايـگـزيـن واژه
ى هـسـتــى كـرد . دبـيــره يـا
الـفـبـا تـنـهـا ابــزارى اسـت
بـراى خــوانــدن و نــوشـتـن
. دبـيــره زبـان نـيـسـت ، و هـيـچـگــونـه
وابـسـتـگـيــى بـه زبـان و فـرهـنـگ
نـدارد . هـمـانـنـد جـامـه يــى
بـر تـن اسـت . تـن مـانـنـد زبـان
و دبـيــره هـمـچــون جـامـه
اسـت . در تـن هـرگــز بـا پــوشـيــدن
جـامـه هـاى گــونـاگــون دگـرگــونـيــى
رخ نـخــواهـد داد . هـر زبـانــى
را مـيـتـوان بـه هـر الـفـبـايــى
نــوشـت . خــوش پــوشـتـريـن
جـامـه هـا آنـهـايــى هـسـتـنـد
كـه بـراى انــدازه هـاى ويــژه
ى آن تـن دوخـتـه شـده بـاشـنـد
. جـامـه هـايــى كـه بـرازنــده
ى آن تـن بـاشـنـد . بـرازنــده
تـريـن دبـيــره بـراى يـك زبـان
آن اسـت كـه بـراى ويــژگـيـهـا
و آواهـاى آن زبـان سـاخـتـه شـده
بـاشـد .
دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
، ارزش فـرهـنـگــى كـهـتـر يـا
بـرتـرى نـسـبـت بـه دبـيــره
ى پـارســى جـهـانــى نـدارد
. فـرقـشـان ايـنـجـاسـت كـه دبـيــره
ى پـارســى جـهـانــى بـرازنــده
ى تـن زبـان پـارســى اسـت ولــى
پــارســى-عـربــى نـيـسـت . پــارســى-عـربــى
هـمـان دبـيــره ى پـيـچ درپـيـچ
عـربـــى اسـت كـه بــدان چـهـار
نــويـسـه ى ويــژه ى پـارســى
افــزوده شـده اسـت . كـدام دبـيــره
شـايـسـتـه ى زبـان و فـرهـنـگ
پـارســى اسـت ؟ آن كـه سـنـگـيـن
اسـت و خــوانــدن و نــوشـتـن
را دشــوار مـيـكـنـد يـا آن كـه
بـرازنــده و آسـان اسـت ؟ فـرجـام
ايــن اسـت كـه گـزيـنـش يـك دبـيــره
ى واجــى بـر پـايـه ى لـاتـيـن
، بـراى زبـان و فـرهـنـگ پـارســى
شـايـسـتـه تـر اسـت . چــون نـه
تـنـهـا بــاعــث از مـيـان رفـتـن
آن فـرهـنـگ كـهـن نـخــواهـد
شـد ، بـلـكـه بـا گـشــودن راه
دسـتــرســى آسـانـتـر بـه آن
از ســوى پـارســى زبـانـان و
نـو آمــوزان ، بــاعــث شـكــوفـايــى
بـيـش از پـيـش فـرهـنـگ پـارســى
و آشـنـايــى جـهـانـيـان بــدان
خــواهـد گـشـت .
|
۳. دبـيــره ى نـو بـه ادب پـارســى
و بـازمـانــده ى فـرهـنـگــى
مـا آسـيـب خــواهـد رسـانـيـد
. ديـگـر هـيـچـكـس نـخــواهـد
تـوانـسـت نـگـاشـتـه هـاى كـهـن
بـر ديــوارهـاى سـاخـتـمـانـهـاى
تـاريـخــى را بـخــوانـد .
پـاسـخ:
آونـد بـالـا امـكـان دارد
كـه نـخـسـت گـيــرا و درسـت بـه
چـشـم بـيـايـد . بــويــژه ،
بـراى كـسـانــى كـه آشـنـايــى
بـا دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
و دشــواريـهـاى بـيـش از انــدازه
ى آن نـدارنـد . حـقـيـقـت
ايـنـجـاسـت كـه پـيـچـيــدگـيـهـاى
دبـيــره ى كـنــونــى از بـررســى
و آگـاهـش پـارســى زبـانـان
در ادب زبـان خــودشـان پـيـشـگـيــرى
كـرده اسـت . نـهـاد بــى در و
پـيـكـر دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
، بـررســى در ادب پـارســى را
تـنـهـا در اخـتـيـار سـرامـدان
گــذاشـتـه اسـت . دبـيــره يــى
واجــى بـر پـايـه ى لـاتـيـن
، مـانـنـد پـارســى جـهـانــى
، ادب پـارســى را از زنــدان
آزاد كـرده و در دسـتــرســى هـمـگـان
خــواهـد گــذاشـت . بـاز ايــن
كـه ، گـزيـنـش دبـيــره ى پـارســى
جـهـانــى ، ادب و فـرهـنـگ پـارســى
را از جـدايــى رهـايــى بـخـشـيــده
، و قــدردانــى شـايـان آنـان
را امـكـانـپــذيــر مـيـسـازد
. نـبـشـتـه هـاى ديــوارهـا را
نـمـيـتـوان بـاز نــوشـت ، ولــى
راهـهـاى بـسـيـارى بـراى بـازنــويـســى
آنـان بـر روى صـفـحـه هـا و كـتـابـهـا
، بـراى خــوانـا بــودن ، وجــود
دارد . بـراى نـمــونـه نـبـشـتـه
هـايــى بـه دبـيــره ى مـيـخــى
در تـخـت جـمـشـيـد و بـهـيـسـتـان
در ايــران هـسـتـنـد كـه بـراى
تــوده ى مـردم خــوانـا نـيـسـتـنـد
. ولــى ايــن از بـازنــويـســى
و تـرجـمـه شـدن چـنــديـن بـاره
، و در دسـتــرس هـمـگــى گــذاشـتـنـشـان
، پـيـشـگـيــرى نـكـرده اسـت
. بـرنـامـه ى عـلـمــى بـازنــويـســى
نـبـشـتـه هـاى مـيـخــى بـه
دسـت دانـشـمـنــدان ، بـه گـسـتـرش
و افــزايـش دانـش دربـاره ى آنـان
بـسـيـار يـارى كـرده اسـت . خــوانــدن
نـبـشـتـه هـاى كـهـن بـر ديــوارهـا
و كـتـابـهـا ارزش فـراوانــى
دارد ، ولــى نـقـشــى بـسـيـار
كــوچـك بـراى الـفـبـاى يـك
زبـان اسـت . بـايـد هـمـيـشـه
بـه خــود يـاد آورى كـنـيـم كـه
نـقـش بـنـيـادى و پـايـه يــى
يـك الـفـبـا ، آسـان سـازى ارتـبـاط
مـيـان مـردم ، و از مـيـان بـرداشـتـن
بـنــدهـا بـر سـر راه خــوانــدن
و نــوشـتـن اسـت .
|
۴. روش نـگـاشـتـن زبـان ژاپـنــى
، بـا ۴ دبـيــره ى گــونـاگــون
، از پـيـچـيــده تـريـن در گـيـتــى
اسـت . بـا ايــن حـال ، درصـد
بـاسـوادان آن كـشــور از تـركـيـه
و ويـتـنـام ، كـه الـفـبـاى لـاتـيـن
را بـر گـزيــده انـد ، بـالـاتـر
اسـت .
پـاسـخ:
زبـان ژاپـنــى ۴ گــونـه
دبـيــره دارد بـه نـامـهـاى
هـيــراگـانـا ، كـاتـاكـانـا
، كـانـجــى ، و رمـاجــى . هـيــراگـانـا
و كـاتـاكـانـا هـجـانـگـاريـنـد
و بـرازنــده ى آن زبـانـنـد .
كـانـجــى يـك گـروه از نـمـادهـاى
چـيـنـيـنـد كـه در ژاپـنــى
بـه كـار مـيــرونـد . رمـاجــى
دبـيــره ايـسـت لـاتـيـنــى
بـراى آوانــويـســى زبـان ژاپـنــى
. از مـيـان ايــن ۴ دبـيــره ،
رمـاجــى ويــژه ى نــوشـتـن
شـمـاره هـا و كــوتـه نــوشـتـهـا
اسـت . در ضـمـن بـراى نــوشـتـن
فـرهـنـگـهـا ، كـتـابـهـاى درســى
، و عـبـارتـنـامـه هـاى بـيـگـانـگـانــى
كـه دوسـتـار فـراگـيــريــى
زبـان ژاپـنــى انـد نـيــز بـه
كـار مـيــرود . هـنـگـام كـاربـرد
از رايـانـه ، بـيـشـتـر مـردم
، چـه ژاپـنــى و چـه بـيـگـانـه
، رمـاجــى را بـه كـار مـيـبـرنـد
. آشـكـارا اسـت كـه نـهـاد پـيـچـيــده
و نـاعـمـلــى دبـيــره هـاى
غـيــر لـاتـيـنــى ژاپـنــى
نـيـاز بـه يـك دبـيــره ى لـاتـيـن
را مـوجـب شـده اسـت . ايـن درسـت
چـيــزيـسـت كـه بـراى زبـان
پـارســى بـايـد انـجـام شـود
. پـارســى بـه يـك دبـيــره ى
سـاده و آسـان ، بـر پـايـه ى لـاتـيـن
، در ايـن دوره ى رايـانـه و ايـنـتــرنـت
نـيـازمـنـد اسـت .
هـر جــور مـقـايـسـه ى ژاپـن بـا تـركـيـه
يـا ويـتـنـام خـنــده آور اسـت
. ابـرنـيــرويــى اقـتـصـادى
چــون ژاپـن ، تـوانـايــى آن
را دارد كـه مـردمـانـش را بـه
هـر دبـيــره يــى بـاسـواد كـنـد
. ولــى بـراى كـشــورهـايــى
چــون تـركـيـه ، ويـتـنـام يـا
ايــران ، بـالـا بـردن پـايـه
ى آمــوزش و پـرورش شـهــرونــدانـشـان
بـه هـزيـنـه هـايــى بـس هـنـگـفـت
و نـايـاب نـيـاز دارد . چــرا
دارايــى و تـوانـايــى خــود
را در راه نـگـهــدارى دبـيــره
يــى بـيـهــوده و ازكـار افـتـاده
بـه كـار بـبـريـم ؟ يـك دبـيــره
ى واجــى لـاتـيـن بـه بـالـا
بـردن پـايـه ى آمــوزشــى بـا
كـمـتـريـن هـزيـنـه و در كــوتـاهـتـريـن
زمـان ، يـاورى خــواهـد كـرد
.
پـيـچ درپـيـچــى دبـيــره
هـاى ژاپـنــى اثــر مـنـفــى
بـر روى فـرهـنـگـشـان گــذاشـتـه
اسـت . دانـش آمــوزان ژاپـنــى
تـا سـن ۱۲ سـالـگــى تـوانـايــى
خــوانـدن روزنـامـه را نـدارنـد
. بـه چـم ايــن اسـت كـه ايـشـان
بـايـد ۶ سـال آزگـار دانـش خــوانــدن
نــويـسـه هـاى گــونـاگــون
را بـيـنــدوزنـد تـا تـوانـايــى
خــوانــدن روزنـامـه را در يـابـنـد
. بـنـابـر ايـن خــوانــدن كـتـابـهـاى
ادبــى تـا رسـيــدگــى سـنــى
ايـشـان امـكـانـپــذيــر نـخــواهـد
بــود . درسـت هـمـيـن دشــوارى
در ايــران نـيــز وجــود دارد
. پـرسـش ايــن اسـت . چـنـد درصـد
مـردمـان بـالـغ ايــرانــى تـوانـايــى
خــوانــدن بــى لـغــزش و بــى
دشــوارى اثــرهـاى بـزرگـان
ادبــى مـا هـمـچــون سـعــدى
و فــردوســى را دارنــد؟ انـگـيــزه
ى ايــن پـرسـش ايــن نـيـسـت
كـه بـبـيـنـيـم چـنـد درصـد
مـيـتـوانـنـد مـعـنــى ايــن
اثــرهـا را در يـابـنـد . انـگـيــزه
ايــن اسـت كـه چـنـد درصـد تـنـهـا
تـوانـايــى خــوانــدن واژه
هـا را بـيـلـغــزش دارنـد . چــونـيـن
درصـد ى بـسـيـار پـايـيـن اسـت
. پـرسـشــى ديـگـر پـيـش مـيـايـد
. آيـا بـه ســود فـرهـنـگ و ادب
پـارســى اسـت كـه بـه دبـيــره
يــى نـاخــوانـا و پـيـچـيــده
نــوشـتـه شـود ، يـا بـه دبـيــره
يــى سـاده و خــوانـا كـه هـمـگــى
، حـتــى آنـان كـه بـا آن زبـان
آشـنـايــى نـدارنـد ، بـتـوانـنـد
بـه آسـانــى بـخــوانـنــد؟
|
۵. دبـيــره هـاى تـركــى و
ويـتـنـامــى كـه بـر پـايـه
ى لـاتـيـن سـاخـتـه شـده انـد
، نــويـسـه هـاى فـراوانــى
بـا نـشـانـه هـاى زيــر و زبـرى
دارنـد . پـس دشــوارى ايــن نـشـانـه
هـا در دبـيــره ى نـو نـيــز
مـانـنـد پــارســى-عـربــى ،
بـر جـاى خــواهـد مـانـد .
پـاسـخ:
زبـان پـارســى بـا داشـتـن
تـنـهـا ۶ واكـه ، بـراى نـگـاشـتـن
بـه دبـيــره ى واجــى لـاتـيـن
بـسـيـار بـســزاسـت . بـنـابـر
ايـن بـه دسـتـكـارى كـمــى در
دبـيــره ى لـاتـيـن نـيـاز دارد
. تـنـهـا بـه افــزايـش ۳ نــويـسـه
بـا زيــر و زبـر بـه دبـيــره
ى لـاتـيـن نـيـاز اسـت ، تـا
آن را بـراى پـارســى شـايـنــده
بـكـنـد . از مـيـان ايــن ۳ نــويـسـه
تـنـهـا نــويـسـه ى زبـردار
â ( ا ) فـراوان در مـتـنـهـاى
پـارســى رخ مـيــدهـد . نــويـسـه
ى ( ش ) بـسـيـار كـمـتـر و
( ژ ) بـسـيـار كـمـيـاب اسـت
. پـس در بـيـشـتـر مـتـنـهـاى
پـارســى تـنـهـا يـك نــويـسـه
ى زبـردار رخ مـيــدهـد . ايــن
را بـا دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
مـقـايـسـه كـنـيـد كـه از مـيـان
۳۳ نــويـسـه تـنـهـا ۱۷ نــويـسـه
را مـيـتـوان از ديـگـران بـازشـنـاخـت
، و بـقـيـه ى نــويـسـه هـا داراى
خـجـكـهـا و سـركـج هـسـتـنـد
. نـشـانـه هـاى واكـه هـاى كــوتـاه
، اگـر نــوشـتـه شـونـد ، بـه
شـمـاره ى زيــر و زبـرهـا مـيـفــزايـنـد
. ايــن هـمـه نـشـانـه ى افــزوده
شـده ، زيــر و زبـر واژه هـا ،
نـاخــوانـا بــودن و پـيـچـيــدگــى
آنـان را صـدچـنــدان مـيـكـنـد
.
|
۶. انـگـيــزه ىبـنـيـادى
ايــرانـيـانــى كـه پـيــروى
از دگـرگــونــى دبـيــره مـيـكـنـنـد
هـمـان اسـت كـه آل احـمـد در
كـتـابـش " غـربــزدگــى " نــوشـتـه
اسـت .
پـاسـخ:
دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى
بـر پـايـه ى دبـيــره لـاتـيـن
نـهـاده شـده كـه بــدرسـتــى
بـايـد دبـيــره يــى " جـهـانــى
" نـامـيــده شـود . درسـت اسـت
كـه از ديـد تـاريـخــى دبـيــره
ى لـاتـيـن در غـرب پـديــدار
گـشـت ، ولــى امــروزه ديـگـر
ايــن دبـيــره را غـربــى نـامـيــدن
نـادرسـت اسـت . دبـيــره ى لـاتـيـن
تـنـهـا مـحــدود بـه جـهـان
غـرب نـيـسـت . آن را در آفــريـقـا
، آسـيـا ، و هـمـچــونـيـن در
غـرب بـه كـار مـيـبـرنـد . ولــى
دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
را تـنـهـا مـردمـان چـنـد كـشــور
آسـيـا ى جـنــوب غـربــى در مـيـابـنـد
.
بـسـيـار مـهـم اسـت كـه دبـيــره
ى نـو بـر شـالــوده ى دبـيــره
ى لـاتـيـن نـهـاده شـود . يـكــى
از انـگـيــزه هـاى مـهـم آفـريـنـش
دبـيــره ى نــو پـارســى ، گـسـتـرش
آمــوزش ايــن زبـان و ادب گـنـجــور
آن در مـيـان هـمـه ى جـهـانـيـان
اسـت . زبـان بـزرگ و شـكــوهـمـنـد
پـارســى در بـنـد دبـيــره ى
پـيـچـيــده ، نـاهـنـجـار ،
و نـا آشـنـاى پــارســى-عـربــى
در آمـده اسـت . دبـيــره ى پـارســى
جـهـانــى بـنــدهـا را خــواهـد
گـسـسـت ، پـارســى را آزاد كـرده
بـه اوج فـر و شـكــوه هـرچـه
بـيـشـتـر خــواهـد رسـانـد .
كـسـانــى كـه پـارسـيــزبـان
نـيـسـتـنـد ولــى دوسـتــدار
يـادگـيــرى ايــن زبـان هـسـتـنـد
نـيــز خــواهـنـد تـوانـسـت
بـه آسـانــى پـارســى را فـرا
گــرفـتـه و بـه گـنـجـيـنـه
هـاى ادبــى آن دسـتــرســى يـابـنـد
. فـرجـام كـار ايــن خــواهـد
بــود كـه شــور و جــوش و خـروش
تـازه يــى در جـهـان پـيــرامــون
آمــوزش زبـان و فـرهـنـگ پـارســى
و رشـتـه هـاى پـارســى شـنـاســى
و ايــرانـشـنـاســى آغـاز خــواهـد
گـشـت . " پـارســى دوسـتــى " جـايـگـزيـن
غـربــزدگــى خــواهـد شـد . پـارســى
خــود زبـانــى سـاده اسـت . آنـچـه
كـه بــاعــث جـلـوگـيــرى فـراگـيــرى
و دلـبـسـتـگــى بـه ايــن زبـان
شـده اسـت الـفـبـاى پــارســى-عـربــى
مـيـبـاشـد .
چــرا الـفـبـاى آوايــى مـوجــود
اوسـتـايــى را جـايـگـزيـن الـفـبـاى
پــارســى-عـربــى نـكـنـيـم
؟ بـسـيـارى چــونـيـن پـرسـشــى
را در مـيـان مـيـگــذارنـد .
ايـشـان خــواهـان بـهــره بـردن
از آوايــى بــودن ايــن الـفـبـا
و پـيـشـگـيــرى از غـربــزده
جـلــوه گـر شـدن هـسـتـنـد .
اگـرچـه انـگـيــزه ى ايــن گـروه
از ديـد مـيـهـن پـرسـتــى قـابـل سـتـايـش اسـت ، ولــى از
ديـد كـارايــى عـمـلــى نـيـسـت
. دبـيــره ى لـاتـيـن بـراى بـيـشـتـر
پـارسـيــزبـانـان و جـهـانـيـان
آشـنـاو و شـنـاخـتـه شـده اسـت
. بـنـابـر ايـن آمــوزانــدن
دبـيــره ى پـارســى جـهـانــى
زمـان و كــوشـش كـمـتـرى خــواهـد
بـرد . ولــى عـوض كـردن يـك الـفـبـاى
كـم آشـنـا بـا يـك الـفـبـاى
نـا آشـنـا بـه آمــوزش فـراوان
و دگـرگــونــى هـمـه ى ابــزارهـاى
چـاپ و رايـانـه هـا نـيـازمـنـد
اسـت . بـا گـزيـن دبـيــره ى نـوى
بـر پـايـه لـاتـيـن مـيـتـوان
از ايــن بـنــدهـا و هـزيـنـه
هـا پـرهـيـخـت . در بـاره ى نـنـگ
غـربــزدگــى بـايـد گـفـت كـه
امــروزه دبـيــره يــى را لـاتـيـن
يـا فـرنـگــى نـامـيــدن نـادرسـت
اسـت ، چــون الـفـبـا بـاخـتـرى
يـا خـاورى نـيـسـت . الـفـبـا
فـرمـانـبـردار هـيـچ كـشــورى
نـيـسـت و هـيـچـگــونـه ارزش
تـاريـخــى نـدارد . تـنـهـا ابــزاريـسـت
بـراى خــوانــدن و نــوشـتـن
. بـراى درسـت و نـيـك انـجـام
دادن هـر پـيـشـه يــى بـه ابــزارى
كـارا نـيـاز اسـت . بـهـتـريـن
ابــزار بـراى خــوانــدن و نــوشـتـن
پـارســى الـفـبـايــى چــون
پـارســى جـهـانــى اسـت .
|
۷. خــوشـنــويـســى و نـگـارشـهـاى
زيـبـاى نـسـتـعـلـيــق� و شـكـسـتـه
از مـيـان خــواهـنـد رفـت .
پـاسـخ:
بـا ايـنـكـه نـسـتـعـلـيــق�
و شـكـسـتـه روشـهـاى زيـبـايــى
بـراى خـشـنــويـســى هـسـتـنـد
، امــروزه بـسـيـار كـم بـه كـار
مـيــرونـد . بـه جـاى ايـشـان
، كـلـكـهـاى نـازيـبـايــى چــون
نـسـخ هـرچـه بـيـشـتـر در چـاپ
و بـر روى ايـنـتــرنـت بـه كـار
بـرده مـيـشـونـد . دلـيـل آن
ايــن اسـت كـه بـه كـار بـردن
كـلـكـهـاى زيـبـا عـمـلــى نـيـسـت
. بـا وجــود ايـنـكـه دبـيــره
ى كـنــونــى دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
اسـت ، وجــود نـسـتـعـلـيــق�
و شـكـسـتـه تـا بـه ايــن انــدازه
در خـطــر نـبــوده اسـت .
هـنـر خــوشـنــويـســى مـيـتـوانـد
از بــودن د و دبـيــره ى گــونـاگــون
بـهــره ى فـراوان بـبـرد . خــوشـنــويـسـان
خــواهـنـد تـوانـسـت كـارهـاى
هـنـرى نـسـتـعـلـيـق� و شـكـسـتـه
ى خــود را دنـبـال كـرده و دبـيــره
ى نـو را نـيــز در هـنـرشـان
در بـر بـگـيــرنـد .
|
۸. بـايـد كـه بـه هـمـگـان
دبـيــره ى نـو را بـيـامــوزانـيـم
.
پـاسـخ:
درسـت اسـت . ولــى اسـتـادى
در خــوانــدن و نــوشـتـن بـه
دبـيــره يــى واجــى بـر پـايـه
ى لـاتـيـن هـمـچــون پـارســى
جـهـانــى ، بـراى كــودكـان
چـنـد مـاه ، و بـراى بـاسـوادان
بـيـش از چـنـد دقـيـقـه طــول نـخــواهـد كـشـيـد .
اسـتـادى در الـفـبـاى پــارســى-عـربــى
بـه ۹ سـال تـمــريـن هـرروزى
نـيـاز دارد . بـا ايــن حـال فـراگـيــرى
هـمـگــى روشـهـا و اسـتـثـنـا
هـاى گــونـاگــون هـرگــز پـايـانــى
نـدارنـد .
|
۹. انــديـشـه ى جـايـگـزيـنــى
الـفـبـاى كـنــون بـا الـفـبـاى
نـو كـار ايــرانـيـان بـيــرون
از كـشــور اسـت . در ايــران مـردم
بـه چــونـيـن مـسـالـه هـايــى
نـمــى انــديـشـنـد چــون بـا
مـسـالـه هـاى بـزرگـتـرى روبــرويـنـد
.
پـاسـخ:
انــديـشـه ى دگـرگــونــى
دبـيــره ى كـنــونــى پـارســى
از خــود ايــران آغـاز شـد . الـفـبـاهـاى
بـسـيـارى مـانـنـد پـارســى
جـهـانــى در آنـجـا بـنـيـاد
نـهـاده شـدنـد . آشـكـار نـبــودن
پـشـتـيـبـانــى از الـفـبـاى
نـو دلـيـلـهـاى قـانــونــى ، سـيـاســى و نـبــودن
جـسـتـار و پــويـش آزاد مـيـان
مـردم دارد . هـنـگـامــى كـه
آزادى سـخـن و انــديـشـه بـاز
گـردد ، خــواهـيـم ديـد كـه دوسـتــى
و دلـبـسـتـگــى بـه الـفـبـاى
نـو نـيــز بـار ديـگـر بـاز خــواهـد
گـشـت .
|
۱۰. تـنـهـا واكـه هـاى كــوتـاه
نــوشـتـه نـمـيـشـونـد ، ولــى
واكـه هـاى بـلـنـد در دبـيــره
ى كـنــونــى وجــود دارنـد .
پـاسـخ:
كـمـاســى واكـه هـاى كــوتـاه
يـكــى از نـارسـايــى هـاى بـنـيـادى
الـفـبـاى پــارســى-عـربــى
اسـت . تـنـهـا وجــود ۵۰٪ از واكـه
هـا بـراى خــوانــدن و نــوشـتـن
زبـان پـارســى بـسـنــده نـيـسـت
. بـر خـلـاف زبـان عـربــى ، ســرشـت
زبـان پـارســى ، مـانـنـد ديـگـر
زبـانـهـاى هـنـد و اروپـايــى
، نـيـازمـنـد ايــن اسـت كـه
هـمـه ى واكـهـا نـمـايـان بـاشـنـد
. اگـرنـه ، بـا مـسـالـه ى مـوجــود
كـنــونــى روبــرو مـيـشـويـم
، يـعـنــى واژهـايــى بـا فـراگــويـشـهـاى
گــونـاگــون كـه بـا يـك جــور
امـلـا نــوشـتـه مـيـشـونـد
، يـا خــوانـا نـبــودن فـراگــويـشـهـاى
واژه هـاى نـا آشـنـا . تـنـهـا
ايــن كـمـبــود كـامـلـا دبـيــره
ى كـنــونــى را بـسـتــوه در
آورده اسـت .
|
۱۱. يـك نـمــونـه ى بـرجـسـتـه
بـراى ازهـم گـسـيـخـتـگــى زبـان
و الـفـبـا ، بـرنـامـه هـايــى
اسـت كـه ۷۰ سـال پـيـش آتـاتـرك
در تـركـيـه پـيـاده كـرد . فـرجـام
ايــن بــود كـه تـركـان كـامـلـا
از تـاريـخ و فـرهـنـگ پـرشـكــوه
خــود ، بـه خـاطــر دگـرگــونــى
الـفـبـا ، بـريــده شـدنـد .
بـيـشـتـر تـركـان زيــر ۶۰ سـال
نـمـيـتـوانـنـد از زيـبـايــى
كـارهـاى خــوشـنــويـسـان در
هـنـرهـا و سـاخـتـمـانـهـاى
زمـان عـثـمـانــى بـهــره مـنـد
گـردنـد يـا نــوشـتـه هـاى پـيـش
از آتـاتـرك را بـخــوانـنـد
.
پـاسـخ:
پـافـشـارى بـر ايـنـكـه تـركـان
از تـاريـخ و فـرهـنـگ خــود بـريــده
شـده انـد صـددرصـد نـادرسـت
اسـت . امــروز بـيـش از پـيـش
كـتـابـهـا ، نــوشـتـه هـا و
آگـاهـيـهـايــى دربـاره ى فـرهـنـگ
، ادب و تـاريـخ تـركــى در دسـتــرس
هـمـگـان قـرار دارد . هـمـاهـنـگ
بـا ايــن ، تـركـان تـوانـسـتـه
انـد در مــورد آمــوزش و پـرورش
، بـيـش از هـر زمـان در تـاريـخـشـان
، بـه رده ى والـاتـرى دسـت بـيـابـنـد
. فـرهـنـگ تـركــى بـا دگـرنــونــى
الـفـبـا ، شـكــوفـاتـر شـده
اسـت . اديـبـان بـزرگــى چــون
احـمـد هـاشـم ، نـاظـم هـتـمـت
، عـزيــز نـسـيـن و ديـگـران
پـديــدار گـشـتـه انـد . بـنــدى
كـه پـيـش دوسـتــداران فـراگـيــرى
زبـان ، ادب و فـرهـنـگ تـركــى
را بـسـتـه بــود بـر داشـتـه
شـده ، و بــاعــث شـده كـه ايــن
زبـان بـه گـروه زبـانـهـاى ارزشـمـنـد
جـهـان بـپـيــونــدد .
امــروز هـم از دسـتـكـارهـاى
هـنـرى خــوشـنــويـسـان زمـان
عـثـمـانــى مـيـتـوان هـمـانـنـد
گــذشـتـه بـرخــوردار شـد . خــوشـنــويـســى
هـنـريـسـت كـه بـه خـاطــر جـلــوگـيــريـهـايــى
كـه ديـن اسـلـام از هـنـرهـاى
نـگـارشــى و تـنــديـس سـازى
كـرده بــود ، نـيــرو گــرفـتـه
بــود . پـيـش از نــو انـگـيــزى
مـاشـيـن چـاپ ، خــوشـنــويـســى
بـيـش از يـك هـنـر زيـبـا در
نـزد نـگـارنــدگـان كـتـابـهـاى
خـطــى بــود . هـمـچــون ابــزارى
بــود ويــژه بـراى نــوشـتـن
و ويــرايـش كـتـابـهـا . از زمـان
پـيــدايـش مـاشـيـنـهـاى چـاپ
، خــوشـنــويـســى ديـگـر ابــزارى
لـازم بـراى كـتـابـنـگـارى نـيـسـت
، و پـايـگـاهــى شـايـسـتـه
مـيـان هـنـرهـاى زيـبـاى ديـگـر
يـافـتـه اسـت . بـنـابـر ايـن
، نـگـه داشـتـن دبـيــره ى كـنــونــى
بـا هـمـه ى دشــواريـهـا و پـيـچـيــدگــى
هـايـش ، تـنـهـا بـه خـاطــر
نـگـهــدارى هـنـر خــوشـنــويـســى
، آونــدى بــى پـايـه اسـت .
اكـنــون نـگـاهــى بـيـنــدازيـم
بـه نـاتـوانــى تـركـان در خــوانــدن
نــوشـتـه هـاى زمـان عـثـمـانـيـان
. چـنـد پـرسـش بـجـا خــواهـنـد
تـوانـسـت پـرده از روى نـهـاد
ايــن مـسـالـه ى سـاخـتـگــى
بـر دارنـد . چـنـد درصـد بـه كـار
بـردن الـفـبـا ، روزانـه ، مـاهـانـه
، يـا سـالـانـه در كـشــورهـايــى
چــون ايــران و تـركـيـه ، صــرف
خــوانــدن نــوشـتـه هـاى خـطــى
يـا كـهـن مـيـشـود ؟ آيـا بـهـتـر
نـيـسـت كـه رونــوشـتـهـايــى
از ايــن نــوشـتـه هـا بـه دبـيــره
ى نـويـن بـازنــويـس شـونـد
تـا هـمـگــى مـردم بـتـوانـنـد
از خــوانــدن آنـان بـهــره
مـنـد گـردنـد ؟ بـراى نـمــونـه
مــورد ايــران را در نـظــر بـگـيــريـم
چــون هـنــوز الـفـبـاى كـهـن
در آن رواج دارد . و گـمـان كـنـيـم
كـه در درازاى روز ايــرانـيـان
زمـان و فـرصـت آن را بـيـابـنـد
كـه نــوشـتـه يــى كـهـن را نـگـاهــى
بـيـنــدازنـد . چـنـد درصـد ،
گـمـان مـيـكـنـيـد ، كـه بـتـوانـنـد
آن را بـه آسـانــى بـخــوانـنـد
؟ پـاسـخ ايــن پـرسـش آشـكـار
اسـت و كـامـلـا ايــن مـسـالـه
ى خــوانــدن نــوشـتـه هـاى
خـطــى و كـهـن را از مـيـان بـرمـيــدارد
. گــذشـتـه از هـمـه چـيــز ،
پـژوهـش در نــوشـتـه هـاى كـهـن
ويــژه ى زبـانـشـنـاسـان و تـاريـخــدانـان
اسـت نـه هـر كـســى . پـژوهـشـگـرانــى
كـه گـسـتـره ى كـارشـان بـايـسـتـه
ى آن اسـت كـه كـتـابـهـاى كـهـن
را بـررســى كـنـنـد ، بـايـد
آشـنـايــى كـامـل بـا خــوانــدن
و نــوشـتـن بـه زبـان ايــن نــوشـتـه
هـا داشـتـه بـاشـنـد .
|
۱۲. مـسـالـه روش آمــوزش خــوانــدن
و نــوشـتـن اسـت نـه دبـيــره
. دبـيــره ى نــو نــوشــداروى
هـمـه ى دردهـا نـيـسـت .
پـاسـخ:
هـرگــز چـيــزى نــوشــدارو
نـمـيـشـود . بـا ايــن حـال ،
پـاره يــى از راه حـلـهـا بـراى
دشــواريـهـا كـاراتـر از پـاره
يــى ديـگـرنـد . راه حـلــى كـارا
بـراى بـالـا بـردن پـايـه ى بـاسـوادى
پـارســى زبـانـان ، و دسـتــرســى
دادن جـهـانـيـان بـه زبـان پـارســى
، گـزيـنـش الـفـبـايــى واجــى
بـر پـايـه ى لـاتـيـن هـمـچــون
الـفـبـاى پـارســى جـهـانــى
مـيـبـاشـد . آيـا ايــن الـفـبـاى
نــو دارويــى بـراى درمـان هـمـه
ى دردهـاسـت ؟ تـنـهـا پـاسـخ
ايـن اسـت كـه چــونـيـن دارويــى
هـرگــز يـافـتـه شـدنــى نـيـسـت
. در جـهـان پـيـشــرو امــروز
، بـه كـار بـردن راه حـلـهـاى
كـهـنـه ى گــذشـتـه بـراى حـل
دشــواريـهـاى تـازه ، و امـيـد
داشـتـن بـه ايـنـكـه ايــن راه
حـلـهـا فـرجـامـهـايــى نــو
بـه بـار بـيـاورنـد ، چـيــزى
جـز ديــوانـگــى نـيـسـت . راه
حـلـهـاى تـازه بـراى آمــوزش
دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
هـيـچـگـاه يـك چـيــز را دگـرگــون
نـخــواهـنـد كـرد ، و آن ســرشـت
و نـهـاد درهـم پـيـچـيــده ،
درهـم آمـيـخـتـه ، و نـارسـاى
ايــن دبـيــره اسـت . هـيـچـگــونـه
چـاره سـازى يـا ويــرايـشــى
تـوانـايــى ايــن را نـدارد
كـه الـفـبـاى پــارســى-عـربــى
را تـبــديـل بـه الـفـبـايــى
واجــى ، سـاده ، و سـازگـار بـا
پـيـشــرفـتـهـاى فـنــى نـويـن
بـكـنـد . بـه ايـن مـيـمـانـد
كـه كـســى امـيـد داشـتـه بـاشـد
هـمـان شـيــوه ى تـرابـرى كـهـن
اسـب و درشـكـه بـتـوانـد پـايـاپـاى
تــرن تـنــدرو امــروزى پـيـش
بــرود . در جـهـان امــروز بـا
شـگــردهـاى نــو كـنــونــى
، تـنـهـا جـاى درخــور اسـب و
درشـكـه مــوزه اسـت . دربـاره
ى شـيــوه ى نـگـارش پـارســى
نـيــز هـمـچــونـيـن دلـيـلــى
بـســزاسـت .
|
۱۳ . امـلـاى انـگـلـيـســى
نـيــز بـسـيـار پـيـچـيــده
اسـت . بـسـيـارى از واژه هـاى
هـمـفـراگــويـش را مـيـشـود
چـنـد جــور نــوشـت . مـانـنـد
feet و feat ، يـا fair و fare . ايـن پـيـچـيــدگـيـهـا بــاعــث
پـس مـانــدن انـگـلـسـتـان يـا
آمــريـكـا در صـنـعـت و دمـكــراســى
نـشـده اسـت . زبـان انـگـلـيـســى
در هـمـه ى جـهـان رواج يـافـتـه
اسـت .
پـاسـخ:
پـيـچـيــدگــى امـلـاى انـگـلـيـســى
بـه خـاطــر واجــى نـبــودنـش
اسـت . انـگـيــزه ى امـلـاى كـنــونــى
هـمـيـشـه نـگـهــدارى چـهــره
ى تـاريـخــى واژه هـا بـه دلـيـل
ريـشـه شـنـاســى بــوده اسـت
. بــويــژه در مــورد واژه هـاى
بـيـگـانـه ى لـاتـيـن ، يــونـانــى
، و فـرانـسـوى . بـنـابـر ايـن
، دشــوارى هـاى سـاخـتـارى امـلـاى
انـگـلـيـســى ، تـنـهـا ويــژه
ى آن زبـانـنـد و نـه دبـيــره
هـاى لـاتـيـنــى ديـگـر زبـانـهـا
. بـراى نـمــونـه مـيـتـوان دبـيــره
هـاى لـاتـيـنــى آلـمـانــى
و اسـپـانـيـلــى را گـفـت كـه
بـسـيـار نـزديـك بـه واجــى
بــوده و بـراى هـمـيـن آسـان
مـيـتـوان آمــوخـتـشـان . دبـيــره
ى پـارســى جـهـانــى از ايـشـان
نـيــز سـاده تـر مـيـبـاشـد
چــون كـامـلـا سـاخـتـارى واجــى
دارد .
سـخـتـيـهـا و نـداشـتـن روشــى
بـراى امـلـاى انـگـلـيـســى
، مـسـالـه ايـسـت كـه سـالـهـاسـت
در آن كـار شـده و مـيـشـود . امــروز
كــوشـشـهـاى فـراوانــى از ســوى
تــوده ى مـردم بـراى پـيــرايـش
امـلـاى انـگـلـيـســى در انـجـام
اسـت . فـرق مـيـان دبـيــره ى
انـگـلـيـســى و پــارســى-عـربــى
ايـن اسـت كـه انـگـلـيـســى
را مـيـتـوان پـيــراسـت ولــى
پــارســى-عـربــى را نـمـيـتـوان
. بـر خـلـاف پــارســى-عـربــى
، الـفـبـاى انـگـلـيـســى چــون
بـر پـايـه ى لـاتـيـن اسـت ،
تـوانـسـتـه در دسـتــرس هـمـه
ى جـهـانـيـان بـاشـد ، بــدون
ايـنـكـه نـيـازى بـه يـادگـيــرى
الـفـبـاى نـا آشـنـا بـاشـد
.
پـاسـخ بـه آن آونـد كـه سـخـتــى
امـلـاى انـگـلـيـســى جـلـوى
پـيـشــرفـت چـشـمـگـيــر انـگـلـسـتـان
يـا آمــريـكـا را نـگــرفـتـه
، درسـت مـانـنـد پـاسـخ در بـاره
ى دبـيــره ى ژاپـنــى مـيـبـاشـد
. بـخـشـهـاى پـهـنـاورى از گـيـتــى
را مـيـتـوان انـگـلـيـســى زبـان
دسـتـه بـنــدى كـرد . ايــن بــاعــث
شـده كـه انـگـلـيـســى بـيـگـمـان
زبـان جـهـانــى بـازرگـانــى
، عـلـم ، و شـگــرد بـشـمـار
بـيـايـد . پـس هـيـچ جــور نـبـايـد
نـيــرو و تـوانـايــى كـشــورى
چــون ايــران را بـا تـوانـايــى
كـشــورهـاى انـگـلـيـســى زبـان
سـنـجـيـد . چــرا بـا نـگـهــدارى
الـفـبـاى بـر افـتـاده ى پــارســى-عـربــى
، پـارســى زبـانـان را از فـرا
گــرفـتـن دانـشــى والـاتـر
و ديـگـران را از يـادگـيــرى
زبـان پـارســى بـاز داريـم ؟
سـنـجـش دبـيــره ى پــارســى-عـربــى
بـر پـايـه ى دبـيــره هـاى ژاپـنــى
و انـگـلـيـســى تـنـهـا بـه
خـاطــر پـا بـر جـاى نـگـاه داشـتـن
آن دبـيــره اسـت . بـا پـا بـر
جـاى نـگـاه داشـتـن پــارســى-عـربــى
تـنـهـا كـار انـجـام شـده جـابـجـا
كـردن بـار دشــواريـهـاى الـفـبـاى
كـنــونــى بـر دوش آيـنــدگـان
اسـت .
|
۱۴. نــوشـتـن بـه پــارســى-عـربــى
بـسـيـار تـنــدتـر از نــوشـتـن
زبـان پـارســى بـه دبـيــره
ى لـاتـيـن اسـت .
پـاسـخ:
ايـن آونـد را بـايـد نـاديــده
گــرفـت . ارونــدى انــدازه يــى
نـسـبــى اسـت . امــروزه بـيـشـتـر
نــوشـتـه هـا بـه چـهــره ى الـكـتــرنـيـك
هـسـتـنـد كـه بـا دسـت تـنـد
نــوشـتـن را بـر انــداخـتـه
اسـت . ايــن روزهـا ديـگـر كـســى
ارزشــى بـراى تـنـد نــوشـتـن
قـائـل نـمـيـشـود . ولــى بـراى
آرامـش بـخـشـيــدن بـه كـسـانــى
كـه ايــن نـكـتـه بـرايـشـان
ارزشـمـنـد اسـت بـايـد گـفـت
كـه روش تـنــدنــويـســى لـاتـيـن
زمـان درازيـسـت كـه مـوجــود
مـيـبـاشـد .
|
۱۵. زبـان و دبـيــره ى عـربـــى
جـزئـى از فـرهـنـگ ايــران و
زبـان پـارسـيـسـت .
پـاسـخ:
يـكـبـار ديـگـر بـايـد يـاد
آورى كـرد كـه زبـان و الـفـبـا
د و چـيــز جـداگـانـه انـد . وامــواژگـان
عـربـــى در زبـان پـارســى را
نـيــز مـيـتـوان بـه آسـانــى
بـه الـفـبـاى پـارســى جـهـانــى
نــوشـت . بـرنـامـه ى زدايـش
وامــواژگـان از زبـان پـارســى
را بـايـد از بـرنـامـه ى شـنـاسـايــى
الـفـبـاى نـو بـاز شـنـاخـت
. هـمـانـگــونـه كـه چـنـد بـار
گــوشــزد شـد ، الـفـبـا تـنـهـا
ابــزاريـسـت بـراى خــوانــدن
و نــوشـتـن ، و هـيـچـگــونـه
ارزش فـرهـنـگـيــى نـدارد . ولــى
زبـان چــونـيـن ارزشــى را داراسـت
. دگـرگــونــى الـفـبـا در فـرهـنـگ
و زبـان هـيـچـگــونـه نـشـانــى
نـمـيـگــذارد . هـرچـنـد ، الـفـبـا
بـه گــونـه ى نـاراسـتـا مـيـتـوانـد
زبـان را پـشـتـيـبـانــى و زنــده
كـرده يـا آن را از تـوانـايــى
انــداخـتـه و خــوار كـنـد .
بـراى هـمـيـن اسـت كـه الـفـبـايــى
را بـايـد گـزيـد كـه يـاور و
تـوانـگـر زبـان بـاشـد . چــونـيـن
الـفـبـايــى بـايـد بـه گــونـه
يــى ويــراسـتـه گـردد كـه زاور
زبـان و هـمـه ى نـيـازهـاى آن
بـاشـد . پـارســى جـهـانــى درسـت
يـكـچــونـيـن الـفـبـايـيـسـت
.
|
۱۶. بـرابـر اصـل ۱۵ قـانــون
اسـاســى جـمـهــورى اسـلـامــى
ايــران ، پــارســى-عـربــى
الـفـبـاى رسـمــى ايــران بـشـمـار
مـيـايـد . دولـت ايــران بـيـگـمـان
بـا الـفـبـاى نـو دشـمـنــى
كـرده و آن را نـاروا خــواهـد
دانـسـت .
پـاسـخ:
تـنـهـا چـيــزى كـه مـيـتـوان
دربـاره ى ايــن آونـد گـفـت ايــن
اسـت كـه قـانــون را مـيـشـود
عـوض كـرد . قـانــونــى كـه امــروز
اسـتـوار بـه چـشـم مـيـايـد
، فـردا نـگــونـسـار خــواهـد
شـد . وجــود چــونـيـن قـانــونـهـايــى
هـرگــز از دشــواريـهـاى سـتـرگ
سـاخـتـارى الـفـبـاى كـنــونــى
پـارســى نـخــواهـنـد كـاسـت
. تـنـهـا ابــزار كـارگـر ، كـنـشــى
كـارا بـا هـدفــى روشـن و آشـكـار
اسـت . زمـانــى كـه مـردم بـه
چـشـم خــود بـهــره ى بـه كـار
بـردن الـفـبـاى پــارســى جـهـانــى
را بـبـيـنـنـد ، هـرگــونـه
بـنــدى بـر سـر راه گـزيـنـش
آن را بـر خــواهـنـد داشـت .
|
۱۷. ابـرنـيــروهـاى بـيـگـانـه
خــواهـان جـايـگـزيـنــى الـفـبـاى
خــود بـراى الـفـبـاى اسـلـامــى
هـسـتـنـد. از مـيـان بـردن الـفـبـاى
عـربـــى جـزء بـرنـامـه هـاى
پـنـهـانــى و زمـيـنـه سـازيـهـاى
بـزرگــى اسـت كـه انـگـيــزه
اشـان نـابــود كـردن راه و روش
اسـلـامــى اسـت .
پـاسـخ:
ايـن آونـد صـددرصـد نـادرسـت
اسـت . هـيـچـگــونـه زمـيـنـه
سـازى پـنـهـانـيــى از ســوى
كـشــورهـاى بـاخـتـرزمـيـن
در كـار نـيـسـت . چــونـيـن پـاسـخــى
هـرگــز سـازنــدگـان ايـن افـسـانـه
هـا را خـرسـنـد نـخــواهـد تـوانـسـت
بـكـنـد . دريـغـا كـه هـيـچ چـيــزى
نـمـيـتـوان گـفـت و كـارى نـمـيـتـوان
كـرد تـا بـه ايــن افـسـانـه
سـازان فـهـمـانـد كـه ايــن
كــوشـشـهـا هـمـه از ســوى مـردمــى
اسـت كـه زبـان پـارســى را دوسـت
داشـتـه و آن را گــرامــى مـيــدارنـد
.
پـارســى جـهـانــى الـفـبـايــى
اسـت كـه بـراى جـايـگـزيـنــى
الـفـبـاى پــارســى-عـربــى
ويــراسـتـه شـده ، نـه الـفـبـاى
عـربـــى . زبـان عـربــى هـمـچــونـان
بـه الـفـبـاى عـربــى ، كـه بـراى
آن ويــراسـتـه گـرديــده ، نــوشـتـه
خــواهـد شـد . بـنـابـر ايـن
، هـيـچـيـك از راه و روشـهـاى
اسـلـامــى ، بـا بـرگـزيــدن
الـفـبـاى نــو ، دگـرگــون نـخــواهـنـد
شـد .
|
۱۸. در هـمـه ى سـرزمـيـنـهـاى
اسـلـامــى ، يـك الـفـبـا فـراگـيــر
اسـت كـه هـمـه ى كـارهـاى تـاريـخــى
، فـرهـنـگــى ، مـنـشــى ، قـانــونــى
، انـجـمـنــى ، ادبــى ، و هـنـرى
بـه آن نــوشـتـه شـده و نـگـهــدارى
مـيـشـونـد . زبـانـهـاى هـمـگــى
ايــن كـشــورهـاى اسـلـامــى
بـر پـايـه ى زبـان قــرآن كـه
عـربــى بـاشـد ، بـنـيـاد نـهـاده
شـده انـد .
پـاسـخ:
آونـد بـالـا كـامـلـا نـادرسـت
اسـت . چـنــديـن كـشــور اسـلـامــى
الـفـبـاى لـاتـيـن را بـه كـار
مـيـبـرنـد . بـراى نـمــونـه
مـيـتـوان تـركـيـه و انــدونــزى
را نـامـيـد . آيـا چــونـيـن
چـيــزى از اسـلـامــى بــودن
تـركـان و انــدونــزيـان كـاسـتـه
اسـت ؟ پـاسـخ چـشـمـگـيــر ايـن
پـرسـش ، نـه مـيـبـاشـد . بـاز
بـايـد گــوشــزد كـرد كـه زبـان
و نــوشـتـن د و چـيــزنـد . زبـان
پـارســى پـيــوسـتـه بـه خـانــواده
ى زبـانـهـاى هـنـد و اروپـايــى
اسـت ولــى بـه دبـيــره ى عـربــى
نــوشـتـه مـيـشـود . زبـان تـركــى
از خـانــواده ى زبـانـهـاى تـركــى
مـغــولــى اسـت ، ولــى بـه دبـيــره
ى لـاتـيـن نـگـاشـتـه مـيـگـردد
. نـمــونـه هـاى فـراوانــى از
كـشــورهـاى اسـلـامــى كـه الـفـبـاهـاى
گــونـاگــونــى را بـه كـار
مـيـبـرنـد وجــود دارد .
|
۱۹. هـمـگــى دانـشـمـنــدان
اسـلـامــى ، كـه شـامـل ايــرانـيـان
نـيــز مـيـشـود ، بـه زبـان و
دبـيــره ى عـربــى نــوشـتـه
انـد .
پـاسـخ:
آمـارى كـه ايـن گــذار را
اسـتـوار كـنـد وجــود نـدارد
. خــواهـشـمـنــديـم ، اگـر آن
را يـافـتـيـد ، بـرايـمـان بـفــرسـتـيـد
. فـرزانـگـان و اسـتـادان اسـلـامــى
و رشـتـه هـاى وابـسـتـه بــدان
نـاچـارنـد كـه بـا زبـان عـربــى
و الـفـبـاى آن آشـنـايــى كـامـل
داشـتـه بـاشـنـد . هـيـچـكـس
نـبـايـد بـه آن چـشـم داشـتـه
بـاشـد كـه هـمـه ى مـردمـان كـاتــولـيـك
بـا زبـان و دبـيــره ى لـاتـيـن
آشـنـايــى داشـتـه بـاشـنـد
. دربـاره ى مـسـلـمـانـان نـيــز
هـمـيـن را بـايـد انـگـاشـت
. چــون مـردمـانــى بـه ديـن
اسـلـام بـاور دارنـد نـاچـار
نـيـسـتـنـد كـه زبـان و دبـيــره
ى عـربــى را فـرا گــرفـتـه بـاشـنـد
. بـاز هـم بـايـد گــوشــزد كـرد
كـه تـركـان و انــدونــزيـان
بـا ايـنـكـه الـفـبـا و زبـان
عـربــى را نـمـيــدانـنـد ،
مـانـنـد بـيـشـتـر عـربــزبـانـان
مـسـلـمـان شـنـاخـتـه مـيـشـونـد
.
|
۲۰. بـر كـنـار كـردن نــويـسـه
هـاى ويــژه ى زبـان عـربـــى
بــاعــث فـراگــويـش نـادرسـت
خــواهـد شـد .
پـاسـخ:
اگـر هـدف ايــن آونـد وامــواژه
هـاى عـربــى در زبـان پـارســى
اسـت ، بـايـد گـفـت كـه بـسـيـارى
از آنـان نـهـاد عـربـــى خــود
را از دسـت داده و پـارســى شـده
انـد . ايـن واژه هـا هـيـچـگـاه
مـانـنـد بـن عـربــى خــود فـراگـفـتـه
نـمـيـگـردنـد . نــويـسـه هـاى
ويــژه ى عـربــى درسـت مـانـنـد
نــويـسـه هـاى سـاده ى پـارســى
فـراگـفـتـه مـيـشـونـد . پـس
دربـاره ى وامــواژه هـا ايــن
آونـد پـا بـر جـاى نـمـيـمـانـد
.
اگـر ايـن دربـاره ى زبـان
عـربــى اسـت ، بـايـد گـفـت كـه
ايــن زبـان الـفـبـاى خــود
را نـگـاه داشـتـه و فـرزانـگـان
اسـلـامــى هـمـچــون پـيـش بـه
خــوانــدن آن خــواهـنـد پـرداخـت
. تـرجـمـه هـاى نــوشـتـه هـاى
عـربــى نـيــز ، هـمـانـنـد
امــروز ، در دسـتــرس كـسـانــى
كـه عـربـيــزبـان نـيـسـتـنـد
قـرار خــواهـد داشـت .
|
۲۱. آيـا ايــران سـامـان بـهـتـرى
مـيــداشـت اگـر رضـا شـاه الـفـبـاى
نـو را جـايـگـزيـن پــارســى-عـربــى
مـيـكـرد؟
پـاسـخ:
نـه اگـر شـيــوه ى دگـرگــون
كـردن يـكـشـبـه ى آتـاتـرك را
بـر مـيـگـزيـد . دگـرگــونــى
كـم كـم و آهـسـتـه از دبـيــره
ى كـنــونــى بـه لـاتـيـن مـيـتـوانـسـت
مـايـه ى پـيـشــرفـتـهـاى چـشـمـگـيــر
درونــى و بـرونـمـرزى در ايــران
بـشـود .
|
۲۲. تـاجـيـكـيـان كـه الـفـبـاى
سـيــريـلـيـك را بـه كـار مـيـبـرنـد
، هـيـچـگـاه تـوانـايــى خــوانــدن
چـكـامـه هـاى حـافـظ يـا نــوشـتـه
هـاى ديـگـران را بـه دبـيــره
ى پــارســى-عـربــى نـدارنـد
. پـس از گـزيـنـش الـفـبـاى لـاتـيـن
، ايــرانـيـان نـيــز هـمـيـن
مـسـالـه را خــواهـنـد داشـت
.
پـاسـخ:
ايـن مـسـالـه تـنـهـا هـنـگـامــى
رخ خــواهـد داد كـه الـفـبـا
يـكـشـبـه عـوض شـود . ولــى اگـر
آهـسـتـه انـجـام بـگـيــرد ،
از ايــن پـيـشـامـد جـلــوگـيــرى
خــواهـد شـد . تـاجـيـكـيـان
بـسـيـار اسـتـادانـه حـافـظ
را بـه دبـيــره ى سـيــريـلـيـك
خــودشـان مـيـخــوانـنـد .
|